Strona Główna › Poradnik pisarza › Jak napisać esej w 5 prostych krokach

Dowiedz się jak napisać esej | Fot. Abaren

Jak napisać esej w 5 prostych krokach

Spis treści

Jak napisać esej na studia, do szkoły lub po prostu dla własnej satysfakcji? Stwórz krótki tekst, który zachwyci czytelnika, a tobie przyniesie radość płynącą z kreacji. Wystarczy 5 niezwykle prostych kroków, by zrobić wrażenie na każdym miłośniku słowa pisanego.

Jeśli chcesz się dowiedzieć, jak napisać dobry esej, jesteś we właściwym miejscu. W poniższym artykule przedstawię podstawowe zasady oraz kilka dodatkowych wskazówek, które bardzo ułatwiają pisanie esejów.

Esej – definicja

Esej to krótka forma literacka, której celem jest przedstawienie punktu widzenia autora na określone zagadnienie, prezentacja pomysłu, wyrażenie emocji lub zainicjowanie debaty. Wielorakie zastosowania tego typu twórczości pozwalają autorom na budowanie tekstów o różnorodnej strukturze – daleko wykraczającej poza sztywne zasady.

Nie istnieją ograniczenia dotyczące długości eseju. Może mieć zaledwie 500 słów, ale równie dobrze może mieć ich znacznie więcej. Większość esejów to teksty składające się z około 1000 do 3000 słów. Taka dowolność daje autorowi wystarczająco dużo miejsca na gruntowne rozwinięcie tematu i przedstawienie szczegółowej argumentacji na poparcie swoich poglądów.

Jeśli chodzi o tematykę eseju – nie ma tutaj żadnych ograniczeń.

W związku z powyższym warto zaznaczyć, że większość badaczy cały czas ma pewne problemy z określeniem, czym tak naprawdę jest esej. Mnogość możliwości sprawia, że próba zdefiniowania eseju wydaje się nieosiągalna.

Na szczęście nie musisz się przejmować tą kwestią. Wystarczy, że poznasz ogólne założenia tego typu tekstów. Nie ma potrzeby tworzyć od razu naukowego opracowania.

Cechy, jakimi charakteryzuje się esej:

• różnorodna tematyka – brak ograniczeń co do tematu podejmowanych rozważań;
• subiektywizm – jest to wypowiedź prezentująca indywidualny punkt widzenia autora;
• refleksyjność – zapisywanie przemyśleń lub emocji autora;
• luźna kompozycja – nie ma tutaj zbyt wielu sztywno określonych reguł;
• synkretyzm gatunkowy – łączenie cech wielu gatunków literackich (z wyjątkiem fikcji literackiej);
• poetyckość – liryczny sposób kształtowania języka wypowiedzi – wysoki poziom artystycznej estetyki;
• intertekstualność – wykorzystanie cytatów, paradoksalnych skojarzeń, swobodnych dygresji, zaskakujących porównań, odniesień do innych dzieł (literackich, filozoficznych, historycznych);
• niesystemowość – autor nie próbuje przedstawić wszystkich możliwych punktów widzenia na poruszany temat.

Struktura eseju

Czy esej powinien mieć konkretną strukturę? Teoretycznie nie ma takiego obowiązku (chyba że mamy do czynienia z esejem formalnym). Jednakże z praktycznego punktu widzenia, warto zadbać o to, by esej był napisany w odpowiedni sposób. Dzięki temu unikniesz nieporozumień i wielu problemów – zarówno podczas pisania, jak i w obliczu konfrontacji z czytelnikiem.

Typowa struktura eseju nie jest skomplikowana. Wygląda to następująco:

1. Wprowadzenie – autor przedstawia tezę lub zadaje pytanie, na które zamierza odpowiedzieć w dalszej części eseju.
2. Rozwinięcie – w tej części autor przedstawia argumenty, dowody i przykłady. Poprzez odpowiednią narrację prezentuje posiadaną wiedzę oraz swoje poglądy.
3. Zakończenie – autor dokonuje podsumowania przytoczonych argumentów i przedstawia wnioski.

Rodzaje esejów

Istnieją cztery główne kategorie (uwzględniające sposób wpływania na świadomość odbiorcy), według których można pogrupować eseje:

1. Narracyjny – przekazujesz informacje na określony temat w prosty, uporządkowany sposób. Struktura tego typu eseju przypomina nieco opowiadanie, ponieważ w treści znajduje się jakaś historia, za pomocą której przedstawiasz informacje.
2. Opisowy – skupiasz się na szczegółach opisywanego przedmiotu, wydarzenia lub zjawiska. Wygląda to trochę jak sprawozdanie z tego, co się wydarzyło.
3. Perswazyjny – stawiasz sobie za cel przekonanie czytelnika do jakiegoś punktu widzenia lub poglądu.
4. Ekspozycyjny – wyjaśniasz, w jaki sposób coś zrobić. Treść takiego eseju skupia się na instrukcjach, które ukazują, jak krok po kroku wykonać określoną czynność lub osiągnąć wybrany przez ciebie rezultat.

Oczywiście jest to tylko jeden ze sposobów kategoryzacji esejów. Inne metody to podział ze względu na treść (publicystyczny, popularnonaukowy, literacki), kompozycję (formalny, nieformalny) lub pełnione funkcje (informatywny, ekspresywny, impresywny).

Istnieje jeszcze jeden specyficzny rodzaj eseju – tzw. mikroesej. Nie wyróżnia się go ze względów wymienionych powyżej, lecz ze względu na jego długość. Jest to w zasadzie krótki esej, objętością nie przekracza jednej strony druku, czyli liczy sobie maksymalnie około 500 słów.

Jak napisać esej?

Proces pisania eseju składa się z trzech głównych etapów:

• Przygotowanie – wybierz temat, przeprowadź analizę faktów oraz argumentów, stwórz zarys eseju.
• Pisanie – przedstaw swoją argumentację we wstępie, rozwiń ją dowodami w głównej części i zakończ wnioskiem.
• Poprawki – sprawdź treść pod kątem prawidłowości struktury, pisowni i formy.

[1] Przygotuj się do napisania eseju

Zanim zaczniesz pisać, upewnij się, że masz jasny obraz tego, co chcesz powiedzieć i jak zamierzasz to zrobić. Możesz wykonać kilka kroków, aby upewnić się, że jesteś gotowy do pracy:

• ustal cel eseju, jego formę i termin wykonania (jeśli takowy istnieje);
• zdefiniuj temat;
• przeprowadź analizę podstawowych źródeł informacji, z których będziesz korzystać – zbierz materiały w jednym, wygodnym dla ciebie miejscu;
• zastanów się nad swoim punktem widzenia na dany temat;
• zapisz tezę – jest ona centralnym punktem eseju;
• zaplanuj strukturę eseju;

[2] Napisz wersję roboczą

Zanim przejdziesz do pisania eseju, stwórz szkic, który pomoże ci określić:

• w jaki sposób przeanalizować temat lub odpowiedzieć na pytanie;
• jaką strukturę będzie miał twój tekst;
• jakich użyjesz dowodów i przykładów;
• czy twoja argumentacja będzie logicznie skonstruowana.

Nie staraj się od razu pisać finalnej wersji eseju. Na tym etapie chodzi raczej o ułożenie sobie wszystkiego w głowie (i na papierze). Dopiero w następnym kroku zajmiesz się stworzeniem właściwego tekstu oraz odpowiednią jego redakcją.

[3] Napisz główną część eseju

Główna część eseju (tzw. rozwinięcie) to miejsce, w którym przedstawiasz argumenty na poparcie swojej tezy, dostarczasz dowodów i rozwijasz swoje pomysły. Celem tej części jest przedstawienie, zinterpretowanie i przeanalizowanie informacji oraz źródeł, które zebrałeś, aby poprzeć swoją argumentację.

Aby nadać esejowi przejrzystą formę, podziel go na wyraźnie oddzielone od siebie części. W zależności od długości tekstu będą to akapity lub sekcje oddzielone nagłówkami. Każdy z takich elementów powinien koncentrować się wokół jednego zagadnienia lub argumentu.

Długość tekstu podstawowego: powinien stanowić średnio 60-80% eseju.

[4] Napisz wstęp

Wprowadzenie nadaje ton twojemu esejowi. Powinno wywołać zainteresowanie i zaangażować czytelnika. Musisz poinformować go, czego może się spodziewać.

We wstępie przedstawiasz przede wszystkim temat, jakim masz zamiar się zająć. Ważne jest, aby podać kontekst, który pomoże czytelnikowi zrozumieć twoją argumentację.

Po określeniu tematu przychodzi czas na sformułowanie tezy, którą zamierzasz przedstawić lub udowodnić. Postawienie tezy zapewnia skupienie i sygnalizuje twoje stanowisko w kwestii poruszanego tematu. Do tego celu zwykle wystarczy jedno lub dwa zdania.

Jeśli piszesz dłuższy esej, możesz we wstępie umieścić krótkie omówienie każdej części, która znajduje się dalej. W ten sposób dasz czytelnikowi jasny obraz tego, jak rozwinie się twoja argumentacja.

Długość wstępu: na ogół zajmuje 10-20% tekstu.

[5] Napisz zakończenie

To ostatnia część eseju, w której wracasz do swojej tezy, łączysz swoje najważniejsze argumenty i wyraźnie pokazujesz, dlaczego mają one znaczenie.

Aby wnioski z eseju były dobrze zarysowane, warto unikać:

• podważania przytaczanych wcześniej dowodów (np. pisania czegoś w stylu: to tylko jedno podejście z wielu);
• dołączania nowych argumentów;
• używania typowych zwrotów końcowych (np. Podsumowanie, Na zakończenie).

Dobra konkluzja powinna zawierać wymowne zdanie, które wywrze na czytelniku silne wrażenie, nie pozwalając zapomnieć o całym eseju.

Długość zakończenia: z reguły powinno zajmować nie więcej niż 10-15% objętości tekstu.

Przydatne wskazówki

Każdy człowiek pisze we właściwy dla siebie sposób, ale istnieje kilka dobrych wskazówek, które mogą podnieść efektywność twojej pracy nad tekstem (w tym przypadku – esejem).

1. Pamiętaj o temacie eseju – cały czas staraj się mieć go na uwadze, by nie zboczyć z właściwej ścieżki. Warto mieć temat zapisany gdzieś na boku – na kartce leżącej w widocznym miejscu.
2. Pierwsze zdanie wstępu powinno wzbudzić zainteresowanie i ciekawość czytelnika.
3. Unikaj podawania zbyt wielu szczegółów we wstępie. Możesz to zrobić w rozwinięciu.
4. Staraj się zadbać o oryginalność przekazu – dzięki temu pobudzisz wyobraźnię czytelnika i bardziej przykujesz jego uwagę.
5. Nie próbuj pisać eseju od razu w całości. Najpierw zrób szkic, by wiedzieć, o czym chcesz pisać. Taki plan, złożony ze zdań lub punktów, pomoże ci cały czas trzymać się tematu.
6. Znając temat, najpierw napisz główną część tekstu. Wstęp i podsumowanie przygotuj na końcu.
7. Używaj przemyślanych i wzajemnie uzupełniających się argumentów oraz dowodów.
8. Jeśli masz taką możliwość, używaj cytatów (ale nie przesadzaj z ich ilością).
9. Układaj poszczególne akapity w logiczną całość i zwracaj uwagę na to, czy wszystko płynnie się czyta.
10. Dbaj o styl swojej wypowiedzi – powinien być nie tylko logiczny i oryginalny, ale też literacko atrakcyjny dla czytelnika. Nie bój się korzystać ze słownika synonimów – dzięki temu uczynisz swój tekst bardziej interesującym.
11. Unikaj potocznego języka, ale nie przesadzaj z ilością literackich ozdobników.
12. Jeśli musisz napisać esej w jakimś konkretnym terminie – zacznij jak najwcześniej. Dzięki temu nie tylko zmniejszysz poziom niepokoju podczas pracy, ale też będziesz mieć czas na przeanalizowanie całości i poprawienie. Po napisaniu eseju warto odłożyć go na kilka dni, żeby ponownie spojrzeć na niego świeżym okiem.
13. Pamiętaj, że nie jesteś ograniczony żadnymi formalnymi wymogami (chyba że takie zostały określone – np. przez twojego wykładowcę). W eseju możesz wykorzystywać rozmaite elementy, jak sentencje, cytaty, reprodukcje dzieł sztuki (np. obrazów), komentarze innych autorów czy różnego rodzaju skojarzenia.
14. Kiedy skończysz pisać esej, przeczytaj go jeszcze raz. Dzięki temu upewnisz się, że tekst jest spójny.

Więcej ciekawych informacji znajdziesz na stronie głównej bloga o sztuce.