Jak samodzielnie przygotować okładkę do książki? | Fot. Pexels
Projektowanie okładki do książki to proces, którego celem jest stworzenie wizualnej reprezentacji dzieła literackiego. Chodzi o spójne i atrakcyjne przedstawienie treści zawartej w książce. Okładka jest bowiem tym, co potencjalny czytelnik widzi w pierwszej kolejności. Dlatego tak ważne jest, aby przyciągała uwagę i zachęcała do sięgnięcia po książkę.
Atrakcyjna wizualnie i wykonana z najwyższą starannością publikacja sprzedaje się lepiej. O wiele lepiej. Ładne opakowanie zachęca, brzydkie – odstrasza. Proste, prawda? Nie ma co udawać, że jest inaczej. To narzędzie marketingowe. A skoro tak, warto dobrze (i świadomie) je zaprojektować.
Ludzie są wzrokowcami. Nie ma więc wątpliwości, że będą oceniać książkę po jej okładce. Nie popełniaj błędu wielu innych autorów, którzy lekceważą okładki swoich książek. Zamiast tego spraw, by Twój projekt – wykonany osobiście lub zamówiony u profesjonalisty – przyciągał czytelników.
To nie działa tak, że sobie usiądziesz i po prostu zaprojektujesz okładkę. Zanim w ogóle zaczniesz, musisz się przygotować. "Ale jak to zrobić?" – zapytasz z irytacją w głosie, po czym zaczniesz stukać palcem w stół, żeby mnie zbić z tropu.
Na szczęście ja nie pęknę i odpowiem, że najprostszy sposób to postawienie sobie kilku fundamentalnych pytań. Jeśli na nie odpowiesz, będziesz wiedzieć – mniej więcej – jak Twoja okładka powinna wyglądać.
Oto sześć najważniejszych pytań:
Pierwszym krokiem w projektowaniu okładki do książki jest skupienie się na jej treści. Musisz mieć jak najlepsze pojęcie o tym, co znajduje się w środku. Jeśli jesteś autorem, to nie problem. Jeśli jesteś grafikiem, który właśnie otrzymał zlecenie - postaraj się zrozumieć, co pragnie przekazać autor.
W przypadku książek literackich warto również zwrócić uwagę na ton i styl, w jakim napisana jest książka, ponieważ okładka powinna odzwierciedlać to wizualnie. Na przykład okładka do książki romantycznej może mieć bardziej pastelowe i delikatne kolory. Natomiast książka science fiction wymaga od projektanta bardziej futurystycznego stylu graficznego.
Dobrze zaprojektowana okładka do książki powinna zawierać elementy, które odzwierciedlają jej treść, ale jednocześnie nie zdradzać zbyt wiele, aby zachęcić czytelnika do poznania zawartości.
Dla grafików: Istnieje kilka sposobów na poznanie treści książki. Wybierz jeden z nich lub wszystkie, ale pamiętaj – im więcej masz informacji, tym lepszy przygotujesz projekt.
Poznanie treści książki jest kluczowym etapem przygotowań do projektowania okładki, ponieważ pozwala na dopasowanie grafiki i stylu do grupy docelowej oraz samego tekstu.
Podczas zdobywania informacji staraj się sporządzić krótką listę podstawowych zagadnień, które mają największe znaczenie z punktu widzenia przygotowywanego projektu. Wbrew pozorom to dość trudne. Jak bowiem przedstawić książkę w postaci jednego obrazu? Układ graficzny oraz zastosowana ilustracja/fotografia powinny jak najlepiej odzwierciedlać treść książki. Stanowią przecież wprowadzenie w świat autora.
Każdy gatunek literacki dostarcza nieco innych wartości czytelnikowi. Czasami chodzi o dreszczyk emocji, innym razem o rzetelne informacje lub porady na jakiś temat. Nic więc dziwnego, że poszczególne gatunki rządzą się swoimi prawami – to dotyczy również projektowania okładek.
Ponieważ Twoim celem jest sprzedaż książki na satysfakcjonującym poziomie, okładka powinna podążać za potrzebami czytelników danego gatunku. Oczywiście nie ma tutaj restrykcyjnych zasad, ale wystarczy przyjrzeć się okładkom książek z poszczególnych kategorii, by mniej więcej zorientować się w trendach graficznych.
Kolejnym krokiem w przygotowaniu do projektowania okładki książki jest określenie grupy docelowej. Chodzi o zidentyfikowanie odbiorców, do których ma przemówić Twój projekt. Musisz się dowiedzieć, co zadziała na te osoby; co jest dla nich ważne lub motywujące do działania (czyli w tym wypadku do dokonania zakupu).
Grupa docelowa jest ściśle związana z tematem książki, stylem użytego przez autora języka, a także poziomem trudności całej publikacji.
Przykładowo, jeśli książka jest przeznaczona dla dzieci, okładka powinna być kolorowa i wesoła, a grafika prosta i przyciągająca uwagę młodych ludzi. Z kolei książka dla dorosłych wymaga bardziej dojrzałej wizji i poważniejszego stylu graficznego.
Dopóki nie ustalisz grupy docelowej, nawet nie zaczynaj pracy. Możesz bowiem nie trafić w oczekiwania potencjalnych czytelników. Najpierw ich poznaj (jako grupę), a potem podbijesz ich serca i umysły.
Może uznasz, że to nie ma znaczenia, ale Cię zaskoczę. Osoba autora książki – jego pozycja na rynku, doświadczenie zawodowe, a nawet styl pisania – to wszystko ma również znaczenie dla formy, jaką przyjmie zaprojektowana przez Ciebie okładka.
Jeśli autor jest debiutantem, nie budzi jeszcze takiego zaufania u czytelnika (tudzież wydawcy) jak pisarz mający na swoim koncie kilka mocnych tytułów. Na książki znanego autora ludzie już czekają – debiutant musi dopiero zapracować na uznanie. Odpowiednia okładka może mu pomóc w przyciągnięciu uwagi.
Jeśli planujesz zaprojektować okładkę do książki, warto sprawdzić konkurencję. Przeanalizuj najpopularniejsze pozycje obecne na rynku. Możesz dzięki temu zainspirować się, ale przede wszystkim poznać z grubsza zasady decydujące o doborze okładek przez innych.
Kiedy ja chcę wykonać projekt, dokonuję analizy około 10-20 najpopularniejszych książek z danego gatunku, a swoje przemyślenia wypisuję na kartce. Powstaje w ten sposób lista najważniejszych motywów czy też elementów, wraz z prostymi szkicami robionymi na marginesie.
Bardzo lubię też przeglądać stare okładki oraz takie, które są… koszmarne. Wbrew pozorom analizowanie źle zaprojektowanych okładek również może okazać się pomocne. Trzeba tylko wiedzieć, co jest dobrym, a co złym projektem.
Kanał dystrybucji książki również może mieć wpływ na projekt jej okładki. Kompozycję i rozmieszczenie poszczególnych elementów musisz dobrze przemyśleć, ponieważ książki są sprzedawane nie tylko w księgarni, ale również w Internecie. Dlatego też okładka powinna prezentować się równie dobrze w miniaturze, jak w pełnej krasie.
Jeśli umieścisz zbyt wiele drobnych elementów, nie będą one widoczne na stronie księgarni internetowej. To samo tyczy się recenzji czy reklam. Artykuł odnoszący się do twojej książki będzie prawdopodobnie zawierał miniaturę okładki. Dlatego musi (musi!) być czytelna i przyciągająca uwagę.
Kiedy ktoś przegląda ofertę księgarni internetowej, przewija dziesiątki tytułów na ekranie. Zwykle rzuca okiem na kilka najbardziej wyróżniających się obrazków bądź tytułów. Każdy produkt ma więc ułamek sekundy, by zagrać subtelną melodię w duszy odbiorcy. To prawdziwa walka, w której ważnym orężem jest właśnie okładka. W niektórych przypadkach ma ona większe znaczenie niż sam tytuł czy nazwisko autora.
No dobrze, masz już odpowiedzi na najważniejsze pytania, a więc i solidny fundament do dalszej pracy. Chociaż za Tobą kawał roboty, nadal masz przed sobą sporo do zrobienia. A zatem do dzieła, krok po kroku:
Najpierw musisz zdecydować, czy książka ma zostać wydana drukiem, czy w wersji elektronicznej. E-book ma nieco inne wymagania – nie potrzebuje grzbietu ani tylnej okładki. Poza tym druk oraz Internet wykorzystują różne przestrzenie kolorów:
Określ też format oraz rozmiar okładki. Jest to indywidualna kwestia uzależniona od kilku czynników, jak chociażby długości książki (w przypadku wersji drukowanej). Warto ustalić wszystko z wydawcą lub drukarnią, zanim rozpocznie się pracę nad samym projektem.
Okładka książki posiada trzy części: przednią, tylną oraz grzbiet. Istnieje pewna różnica pomiędzy książkami z miękką oprawą a tymi z twardą. Te pierwsze przykleja się do papierowej okładki i przycina na wymiar. Te drugie są szyte lub klejone, a okładka wykonana jest na tekturze, którą przykrywa się tkaniną lub papierem. W tym wypadku weź pod uwagę również większą szerokość spadów oraz tzw. wpalenie (patrz: grafika poniżej).
Plik graficzny, jaki musisz przygotować, zawiera więcej elementów niż to, co widzimy w finalnej wersji okładki książkowej. Przede wszystkim pamiętaj o spadach, które powinny liczyć sobie przynajmniej 5 mm z każdej strony. W przypadku oprawy twardej spady powinny być większe. Myślę, że wystarczy około 18 mm.
Pamiętaj, że każda drukarnia ma swoje zasady. Najlepiej od razu je wszystkie ustalić, by uniknąć niepotrzebnych problemów. Nawet niewielki błąd w obliczeniach może spowodować, że tekst nie zostanie wydrukowany we właściwym miejscu (np. na grzbiecie) i wszystko trzeba będzie poprawiać.
Oczywiście cały projekt powinien zawierać wszystkie elementy w jednym pliku.
Poniżej przedstawiam graficzny układ, według którego możesz bez problemu wykonać okładkę.
Okładka miękka:
Okładka twarda:
Zanim rozpoczniesz projektowanie okładki do książki, musisz podjąć ważną decyzję. Chodzi o przekaz. Przyciągnięcie uwagi czytelnika jest najważniejsze, ale nie jest jedynym zadaniem, jakie przed Tobą stoi.
Według mnie warto pokusić się o graficzne przedstawienie wartości bądź idei, których poszukują czytelnicy z Twojej grupy docelowej.
Co to może być? W przypadku kryminału chodzi zwykle o zagadkę do rozwiązania. Romanse przedstawiają miłość (ależ zaskoczenie), a poradniki mają za zadanie uczyć nowych umiejętności. To wszystko można odzwierciedlić za pomocą dobrze zaprojektowanej okładki.
To niezwykle ważny element projektowania okładki książki. Jeśli teraz popełnisz błąd, możesz go jeszcze naprawić, ale licz się ze stratą dużej ilości czasu.
Oto kilka popularnych stylów graficznych, które są wykorzystywane przy projektowaniu okładek:
Pamiętaj: wybór stylu graficznego powinien być dopasowany do grupy docelowej i tematu książki.
Odpowiednie zdjęcie może zmienić bardzo dużo. To może okazać się "być albo nie być" w świadomości potencjalnego czytelnika. Źle dobrana fotografia zniechęci do głębszego zapoznania się z treścią książki. Poświęć więc wystarczająco dużo czasu na wybranie czegoś odpowiedniego.
W przeciwieństwie do tego, co wielu ludzi myśli, proste jest lepsze. Postaraj się nie przedobrzyć i nie wybieraj zbyt skomplikowanych zdjęć. Będą kiepsko wyglądać jako miniaturki. Obraz na okładce powinien wywoływać emocjonalną reakcję – napięcie, pożądanie, zaciekawienie – a nie przyprawiać o zawrót głowy.
Skąd wziąć zdjęcia na okładkę książki?
Wszystko, czego potrzebujesz, możesz znaleźć na darmowych lub płatnych stronach stockowych. Dostępne na nich zdjęcia są gotowe do użycia i modyfikowania, o ile spełnisz warunki licencji, na której fotografie zostały udostępnione.
Oto kilka witryn, na których znajdziesz darmowe materiały. Moje ulubione:
Jeśli potrzebujesz czegoś naprawdę dobrego, lepiej poszukaj grafik na płatnych portalach. W tym wypadku będziesz mieć pewność, że nikt nie oskarży Cię o wykorzystanie grafiki objętej prawami autorskimi.
Kilka lat temu miałem wątpliwą przyjemność otrzymać wezwanie do zapłaty za zdjęcie, które pobrałem z darmowego serwisu. Okazało się, że osoba je udostępniająca nie była jego autorem. Mój przypadek zakończył się bezboleśnie (doszło do ugody), ale nigdy nie wiadomo, co może się wydarzyć w przyszłości. Z każdym rokiem prawo autorskie jest coraz bardziej restrykcyjne. Lepiej zawczasu się przygotować.
Najlepsze, moim zdaniem, serwisy z płatnymi grafikami to:
Jeśli chodzi o szatę graficzną, możliwości jest naprawdę dużo. Nie chciałbym w tym miejscu zawężać niczyich horyzontów, więc mogę jedynie polecić eksperymentowanie i uczenie się wszystkiego, co tylko odpowiada Twoim gustom oraz trendom kulturowym.
Kolor jest znacznie ważniejszy, niż się wydaje. Ludzie go często nie doceniają. A tymczasem istnieje coś takiego jak psychologia koloru – bardzo ochoczo wykorzystywana przez profesjonalnych marketingowców. Kolor ma wręcz magiczną moc. Jeśli prawidłowo ją wykorzystasz, staniesz się bardzo potężnym magiem… eee, twórcą.
Psychologia koloru może okazać się niezwykle pomocna w projektowaniu okładki do książki. Oto kilka przykładów, jak ją wykorzystywać:
Poświęć chwilę na wybranie odpowiedniej czcionki, którą wykorzystasz do napisów na okładce. Szczególne znaczenie ma tutaj czcionka użyta do tytułu oraz nazwiska autora. To na niej często skupia się wzrok czytelnika, kiedy już wstępnie zainteresuje się książką.
Pamiętaj, że nie każda czcionka pasuje do wszystkich typów publikacji. Eleganckie liternictwo może być nieodpowiednie dla książki kucharskiej, z kolei do powieści science fiction najlepsze będą futurystyczne czcionki (ale nie za bardzo skomplikowane).
Możesz też dobierać czcionki według epoki, w jakiej toczy się akcja książki. W ten sposób już na wstępie stworzysz odpowiedni nastrój i pokażesz, co można znaleźć w środku.
Warto pamiętać, że czcionki również podlegają przepisom prawa autorskiego. To przecież projekty, które ktoś stworzył. Kiedy więc będziesz wybierać fonty do okładki, upewnij się, że nie są one chronione. W przeciwnym razie pewnego dnia może przyjść list polecony, którego z pewnością nie chcesz dostać.
Kiedy już skończysz pracę – wykonasz jeden lub więcej projektów – nie spoczywaj na laurach. Nadal masz coś do zrobienia.
Fakt jest taki: nawet jeśli podoba Ci się finalny efekt, to nie znaczy, że będzie odpowiedni. Możesz sądzić, że oto powstał najpiękniejszy projekt okładki w historii ludzkości. Ale rzeczywistość lubi zaskakiwać.
Dlatego też warto pokazywać innym ludziom swoje dzieła, zanim zostaną oficjalnie opublikowane. Otaczające Cię osoby mogą ocenić okładkę bardziej obiektywnie. Sprawdzą, czy jej przekaz jest klarowny i wystarczająco silny, by zachęcić do zakupienia książki.
Istnieje wiele sposobów na przeprowadzenie testów jakościowych książkowych okładek. Dla przykładu:
Zasięgając opinii innych, zdobywasz bezcenne informacje, dzięki którym możesz ulepszyć swoje dzieło. Nie zmarnuj szansy. Każda książka ma tylko jeden debiut. Jeśli go zepsujesz… to będzie Twoja wina.
OK, masz już całą tonę konstruktywnej krytyki. Pozostało jedynie przestać płakać w kącie, otrzeć łzy i na chłodno przeanalizować szorstkie argumenty. Zamiast walić głową w ścianę, usiłując poradzić sobie z rozczarowaniem, musisz znowu wziąć się do pracy. Wprowadzić odpowiednie poprawki.
Wykaż się pełną szczerością. Nie wmawiaj sobie: oj tam, oj tam – jakoś to będzie. Ja tak kiedyś zrobiłem i w efekcie otrzymałem książkę pełną błędów (w tym przypadku chodziło o tłumaczenie tekstu). Wstydzę się jej do dzisiaj i biję się w pierś. Mogłem zrobić to lepiej. Nie popełniaj tej samej zbrodni, co ja. Niech Twoja okładka będzie jak najlepsza. Poprawiaj ją aż do skutku.
Na koniec otrzymasz jeden plik graficzny. Znajdą się w nim wszystkie istotne informacje wizualne i tekstowe dotyczące okładki do książki – przedniej i tylnej strony, grzbietu i spadów. Drukarnia będzie wymagała tak przygotowanego pliku, by móc go swobodnie wydrukować, wyciąć i złożyć.
Projekty okładek najczęściej przesyła się w formie pliku PDF (wysokiej jakości), ale może to też być .ai lub .eps. Niektóre drukarnie wymagają pliku w formacje .cdr (Corel). Upewnij się zawczasu, jaki format jest wymagany przez Twoją drukarnię.
… projektowanie okładki książki to nie musi być katorga. Owszem, po drodze czeka Cię sporo wyzwań. Wykonasz ogromną pracę (jeśli chcesz osiągnąć konkretne efekty); poświęcisz sporo czasu na badania, testowanie, dopytywanie, korygowanie… i zapewne jeszcze kilka stresujących czynności. Ale jeśli dobrze się przygotujesz, ostateczne efekty Cię zadowolą.
Warto się wysilić, ponieważ dobrze wykonana okładka do książki to powód do dumy.
Mam nadzieję, że po przeczytaniu mojego artykułu czujesz się pewniej i poradzisz sobie z przygotowaniem projektu okładki. Nie okazuj strachu. Kiedy tworzysz, jesteś artystą, marketingowcem, psychologiem i prawnikiem w jednym. To wydaje się trudne. Ale przecież gdyby było łatwe, każdy mógłby to zrobić. A wówczas podobne osiągnięcie nie byłoby wiele warte, prawda?
Więcej ciekawych informacji znajdziesz na stronie głównej bloga o sztuce.
Autor: Wojciech Zieliński
Spędzam sporo czasu na czytaniu o filozofii i psychologii, choć w rzeczywistości po prostu szukam pretekstu, żeby uniknąć zmywania kubków po kawie.
Zawsze chciałem pisać o rzeczach poruszających mnie osobiście. Największą frajdę mam wtedy, gdy mogę zgłębić jakiś fascynujący temat. Zwłaszcza że trzeba się nieźle napracować, by dojść do czegoś sensownego. A kiedy już dochodzę (tylko bez skojarzeń), chętnie dzielę się tym w Internecie. Z nadzieją, że komuś moje słowa pomogą...
Ta strona została znaleziona m. in. przez następujące frazy: okładka do książki, okładka książki, okładka książki projekt, okładka książki jak zrobić, jak zrobić okładkę książki, zaprojektuj okładkę książki, okładka książki inaczej.