Strona Główna › Recenzje i opinie › Eseje o sztuce i artystach (Wassily Kandinsky) – recenzja wyjątkowej książki

Recenzuję Eseje o sztuce i artystach (Wassily Kandinsky) | Fot. Okładka książki

Eseje o sztuce i artystach (Wassily Kandinsky) – recenzja wyjątkowej książki

Eseje o sztuce i artystach to książka, o której wydaniu w Polsce nie miałem pojęcia. Jakież było moje zaskoczenie, gdy Facebook podrzucił mi informację o najnowszej publikacji autorstwa jednego z najważniejszych dla mnie artystów. Moim oczom ukazały się dwa słowa-klucze: "Wassily Kandinsky", czego po prostu nie mogłem zignorować.

Tak oto pod koniec 2022 roku na polskim rynku pojawiła się wyjątkowo interesująca pozycja dla wszystkich miłośników sztuki – dla tych, którzy pragną znać ją od podszewki; dla których twórczość artystyczna to coś więcej niż produkowanie śliczniutkich dekoracji na ścianę, przeznaczonych dla bogaczy czy międzynarodowych korporacji.

Jeżeli jesteś właśnie taką osobą i świadomie studiujesz sztukę, ta książka po prostu powinna znaleźć się w Twojej domowej biblioteczce.

Kandinsky był nie tylko malarzem (jednym z najważniejszych w XX wieku, jak by ktoś się zastanawiał). To przede wszystkim teoretyk – jeden z tych, którzy wnieśli w rozwój sztuki najbardziej wartościowe myśli. Recenzowany poniżej zbiór esejów jest tego doskonałym potwierdzeniem.

Eseje o sztuce i artystach

Znajdziesz tutaj zbiór tekstów Kandinsky’ego napisanych w latach 1912-1943 (w sumie jest ich 35). Stanowią one swoiste rozwinięcie i uzupełnienie dwóch książek tegoż autora – znanych i cenionych w świecie sztuki publikacji: O duchowości w sztuce oraz Punkt i linia a płaszczyzna.

Warto przy tym wspomnieć, że Eseje o sztuce i artystach to nie jest książka przygotowana osobiście przez Kandinsky’ego. Stworzył ją Max Bill, zbierając w jedną całość eseje pojawiające się wcześniej w różnych publikacjach.

Fakt ten bynajmniej nie umniejsza jakości czy znaczenia znajdujących się tutaj tekstów. Wręcz przeciwnie. Dla osób poważnie studiujących sztukę to nieoceniony materiał, mogący bardzo pomóc w zgłębianiu wiedzy o działalności artystycznej człowieka.

Jak wskazuje wydawca, omawiana przeze mnie publikacja oparta jest na wydaniu z 1991 roku, które pojawiło się na polskim rynku (w bardzo ograniczonym nakładzie) jako pomoc dydaktyczna dla studentów Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej. Obecnie jest to książka nie do zdobycia dla większości osób, więc ponowne jej wydanie to naprawdę wspaniała wiadomość.

W niniejszej publikacji znajdziesz również słowo wstępne oraz krótkie komentarze Maxa Billa, co stanowi ciekawe uzupełnienie rozważań samego Kandinsky’ego. Lubię takie "dodatki", ponieważ poszerzają perspektywę czytelnika.

Eseje o sztuce i artystach – recenzja

Nie mam zamiaru ukrywać, że widząc nazwisko autora, od razu kupiłem tę książkę. Nie zastanawiałem się nawet przez chwilę, bo w tym przypadku nie ma nad czym deliberować. Teksty Kandinsky’ego są niezwykle wartościowe i nie wybaczyłbym sobie, gdyby nie znalazły się w mojej prywatnej kolekcji.

Podejrzewam więc, że nikogo nie zaskoczę, wyrażając się o recenzowanej książce w samych superlatywach.

Przyznam nawet, że trochę obawiam się pisać na ten temat, ponieważ mój tekst może zostać odebrany jako artykuł sponsorowany lub najzwyczajniejsza w świecie reklama.

Nikt mi jednak nie zapłacił, żebym chwalił tę książkę.

Wręcz przeciwnie, to ja wydałem pieniądze, by móc obcować z esejami Kandinsky’ego. I nie żałuję ani jednej złotówki, ponieważ mam absolutną pewność, że będę do tej lektury niejednokrotnie wracał.

Mój egzemplarz został od razu napiętnowany wieloma zaznaczeniami i notatkami. Cytatów do rozważań mam więc bez liku. A i własne słowa umieszczałem nieraz na marginesie, choć nie lubię bazgrać po książkach (mimo iż robię to tylko mięciutkim jak piórko ołówkiem).

Oznacza to tyle, że Eseje o sztuce i artystach są publikacją bardzo pomocną w rozwoju każdego twórcy, ponieważ dają mu to, co (wbrew pozorom) jest najważniejsze: dobrze przemyślaną teorię.

Bo prawda jest taka, że we współczesnej sztuce nie liczy się tylko praktyka czy techniczne umiejętności. Zaryzykowałbym wręcz stwierdzenie, że są one znacznie mniej istotne niż treść dzieła sztuki, czyli to, co artysta pragnie przekazać odbiorcom.

Kandinsky doskonale to rozumiał i myślę, że właśnie dlatego tak dobrze odnajduję się w jego esejach. Odnoszę wrażenie, jakbym rozmawiał z wieloletnim przyjacielem, którego słowa pomagają mi uporządkować własne myśli. To niezwykle cenne doświadczenie – z całą pewnością pomoże mi w rozwoju (jak i pozostałym czytelnikom).

Mała próbka Kandinsky’ego

Czytając poszczególne eseje, nie sposób się nudzić. Choć nie jest to powieść kryminalna, ani tym bardziej przygodowa, wprowadza w życie czytelnika coś niezwykle fascynującego.

Przykład? Proszę bardzo, oto jeden z moich ulubionych fragmentów (z eseju pt. Pusta ściana):

Idealna ściana, przy której nic nie stoi, o którą nic się nie opiera, na której nie wisi żaden obraz, na której nie ma nic do oglądania [...].

Ten, kto potrafi przeżywać czystą ścianę, jest najlepiej przygotowany do przeżywania dzieła malarskiego: dwuwymiarowa, nieskazitelnie gładka, pionowa, proporcjonalna, "milcząca", dumna, samookreślająca się, skoncentrowana na sobie, ograniczona z zewnątrz i na zewnątrz promieniująca ściana to nieomal podstawowy "element".

Jest tego więcej, ale zamieszczam tylko maleńki wycinek całości. Nie chcę psuć nikomu przyjemności płynącej z lektury, ale chciałbym, żeby każdy mógł choć trochę posmakować wykwintnego dania, jakim są Eseje o sztuce i artystach.

Teraz widzisz wyraźnie. Kandinsky to człowiek potrafiący pisać jak poeta, choć jego teksty pełnią rolę głównie edukacyjną. To nauczyciel, który otworzy Twój umysł. I zrobi to w nietuzinkowy sposób – mało kto umie tak dobrze trafić w sedno, jak właśnie Kandinsky.

Jak tu nie kochać tekstów tegoż artysty? Jak się w nich nie zanurzać, skoro niosą ze sobą zwiewną woń artystycznego oświecenia?

Może się wydawać, że nieco przesadzam. Nie zdziwiłbym się, gdyby wielu ludzi wątpiło w moje słowa.

Na szczęście jest prosty sposób na zweryfikowanie tego, co napisałem powyżej. Wystarczy kupić książkę Kandinsky’ego, do czego gorąco zachęcam.

Na plus:

• Największą zaletą tej książki jest jej treść – Kandinsky jak zwykle w doskonałej formie intelektualnej.
• Piękne wydanie – można wręcz uznać, że jest to publikacja kolekcjonerska. Właśnie tak powinny być wydawane książki. Przynajmniej te najważniejsze.
• Jeśli czytelnik zakupi książkę bezpośrednio u wydawcy, otrzyma dodatek: pocztówki (format A6) z kolorowymi reprodukcjami obrazów Kandinsky’ego znajdujących się w eseju pt. Modest Musorgski: Obrazki z wystawy.
• Bardzo przypadł mi do gustu papier wybrany przez wydawcę. Lekko żółte kartki nadają książce wyjątkowy charakter. Będą się pięknie starzeć.
• Wydawca zapowiedział już, że wkrótce pojawią się dwie pozostałe książki Kandinsky’ego w takim samym opracowaniu graficznym. To wspaniała wiadomość, choć nie wiem, czy można ją uznać za zaletę omawianej publikacji. Wyobraź sobie jednak całą trylogię na półce. Czy Ciebie też przechodzą przyjemne dreszcze?

Na minus:

• Jedynym minusem tej książki jest to, że... jeszcze jej nie masz. Jeśli rzeczywiście jej nie masz. Bo jeśli masz, ten punkt Ciebie nie dotyczy.

Kim był Wassily Kandinsky?

Wassily Kandinsky (1866-1944) – z zawodu prawnik i ekonomista, z zamiłowania malarz, grafik i teoretyk sztuki. Jego dzieła zapoczątkowały całkowicie nowy kierunek w sztuce zwany abstrakcjonizmem (tzw. abstrakcja liryczna). Kandinsky jest uważany za jednego z najbardziej znanych twórców awangardowych XX wieku.

Kim był Max Bill?

Max Bill (1908-1994) był szwajcarskim architektem, artystą, malarzem, projektantem przemysłowym i grafikiem. Bill studiował w Bauhaus w Dessau pod kierunkiem wielu nauczycieli, w tym Wassily'ego Kandinsky'ego, Paula Klee i Oskara Schlemmera.

Szczegółowe informacje

Autorzy: Wassily Kandinsky, Max Bill
Tytuł oryginalny: Essays über Kunst und Künstler
Język oryginalny: niemiecki
Przekład: Ewa Borsuk
Wydawnictwo: Rewizje
Rok wydania: 2022
Wydanie: II (poprawione i uzupełnione)
Format: 148 x 209 mm
Liczba stron: 240
Okładka: twarda z obwolutą
ISBN: 9788396608000

Więcej ciekawych informacji znajdziesz na stronie głównej bloga o sztuce.