Książki na listopad

Co warto przeczytać w listopadzie? | Fot. Pixabay

Książki na listopad – co warto przeczytać? Polecam ciekawe tytuły

Książki na listopad – co warto przeczytać, gdy dni stają się krótsze, a noce coraz, coraz dłuższe? Czyż to nie jest idealny czas, by zaszyć się w domowych pieleszach i poszukać ciekawej lektury? Kiedy okoliczności przyrody nie zachęcają do spędzania czasu poza domem, kiedy na dworze jest zimno, wieje wiatr i (często) pada – dobrym wyborem jest fotel oraz fascynująca książka.

Lubię tę mroczniejącą atmosferę, którą rozświetlić może jedynie blask domowego ogniska (w sensie dosłownym i metaforycznym). Właśnie w listopadzie zaczynam naprawdę doceniać przytulne wnętrze, jakie stworzyłem w swoim domu. Często spędzam w nim czas z książką w ręku i mogę to polecić każdemu.

Przeglądam nowości, zapowiedzi, ale i starsze pozycje. Szukam tego, co może zainteresować człowieka pragnącego przygody, wiedzy lub czystej rozrywki. Mam nadzieję, że moja lista książek na listopad przypadnie Ci do gustu. W publikacjach zebranych poniżej odnajdziesz nie tylko przyjemność, ale także głębszy sens, który z pewnością zostanie z Tobą na dłużej.

Inspirujące książki na listopad

Książki otwierają przed nami niezliczone możliwości. Mogą nas inspirować, jeśli tylko znajdziemy odpowiednie dla siebie tytuły. Nie chodzi nawet o to, żeby przenosiły nas w odległe światy czy odkrywały przed nami zaskakujące tajemnice. Wystarczy, że ukażą niezwykłe bogactwo historii, nauki i sztuki, dzięki czemu spojrzymy na rzeczywistość w nieco inny sposób.

Suknia i sztalugi. Historie dawnych malarek

Książki na listopad Oczko

Autor: Piotr Oczko

Gatunek: sztuka

Opis: Sofonisba Anguissola, Artemisia Gentilleschi czy Angelika Kauffmann osiągnęły w swoich czasach spektakularny sukces. Tworzyły dzieła wybitne, malowały dla królów i wyższych sfer.

Inne malarki – takie jak Polka Agnieszka Piotrkowczyk – pozostawiły po sobie pojedyncze dzieła albo wyłącznie ślad w archiwach. Dla patriarchalnej historii sztuki wszystkie były jednakowo niewidzialne.

Piotr Oczko, autor bestsellerowej Pocztówki z Mokum, wydobywa z cienia historie dawnych artystek. Pisze o przeszkodach, które musiały pokonać w drodze na malarski szczyt. O przytłoczeniu obowiązkami domowymi i przemocy seksualnej.

Autor przygląda się uważnie także ich autoportretom – w spojrzeniach mistrzyń szuka ich niepokojów, ambicji i zasłużonej dumy ze swojej twórczości. Uczy, jak czytać dawne malarstwo, i pokazuje, że oświetla ono również nasze życie.

Portrety par niezwykłych. Romanse i skandale ukryte w dziełach sztuki

Książki listopad Lazar

Autorka: Stefania Lazar

Gatunek: biografia, sztuka

Opis: Królowie, kochanki, bankierzy, muzy… Kim były pary uwiecznione na znanych dziełach sztuki i co je połączyło? Prawdziwa miłość i niegasnąca namiętność? Dyplomatyczny dyktat i racja stanu? A może nieobecność, rozłąka i tęsknota?

Przed nami jedenaście par uwiecznionych ręką wielkich mistrzów, na zawsze już połączonych wąską przestrzenią zamkniętą ramami obrazów. Zanim stały się plamami z pigmentów utrwalonymi na płótnie czy desce, żyły swoim życiem – rzadko beztroskim, częściej pełnym zakrętów i nagłych zwrotów akcji, trudnym i wyboistym, zwykle determinowanym przez zawiłe meandry historii.

Czy ich związki bywały burzliwe, czy harmonijne i dlaczego trafiły na malarskie podobrazia, z czasem zaliczone do kanonu europejskiej sztuki?

Sztuka i życie. Instrukcja obsługi

Książki na listopad Roed

Autor: Kjetil Røed

Gatunek: sztuka, poradnik

Opis: Sztuka jest unikalnym narzędziem badawczym pozwalającym nam szukać odpowiedzi na pytania, kim jesteśmy i czym może być dobre życie.

Na kartach tej książki Kjetil Røed, odwołując się do dzieł sztuki, analizuje jedenaście różnych cnót – uważność, rozwagę, wycofanie, ciekawość, świadomość, nadzieję, współpracę, dwójpatrzenie, rzemiosło, miłość i solidarność. Pragnie ukazać, że poprzez kontakt ze sztuką możemy uzyskać głębsze zrozumienie tych wartości.

W ujęciu Røeda wyszczególnione cnoty i odpowiadające im dzieła nie tylko prowadzą do alternatywnego postrzegania sztuki, lecz także doskonalą umiejętność kształtowania samego siebie i patrzenia na świat zgodnie z wyznawanymi wartościami.

Kjetil Røed ukończył studia z zakresu filozofii i komparatystyki literackiej. Jest redaktorem czasopisma "Billedkunst" i krytykiem sztuki, współpracuje z dziennikiem "Vårt Land", ma też na koncie wiele tekstów dotyczących sztuki współczesnej.

Zarażeni dźwiękiem. Rynek muzyczny w czasach sztucznej inteligencji

Książki listopad Trzciński

Autor: Stanisław Trzciński

Gatunek: sztuka, muzyka

Opis: Jak sztuczna inteligencja zrewolucjonizuje przemysł muzyczny? Czy maszyny zastąpią twórców i artystów? Jak osiągnąć sukces jako twórca, artysta, menedżer i wydawca? Czego słuchamy i jak zmieniliśmy się jako słuchacze w ostatnich latach? Jak działają algorytmy i playlisty w serwisach streamingowych?

Odpowiedzi na te i inne pytania możesz znaleźć w pierwszej w Polsce muzycznej biblii dla początkujących i zaawansowanych. Tak kompleksowej publikacji dotyczącej rynku muzycznego jeszcze nie było!

Ta wyjątkowa książka została napisana z myślą o pasjonatach muzyki przez pasjonata muzyki. Autorem jest Stanisław Trzciński, doktor nauk o kulturze i badacz Uniwersytetu SWPS, który współtworzy polski przemysł muzyczny od 30 lat.

Zarażeni dźwiękiem to kompleksowy, praktyczny podręcznik opisujący zasady działania współczesnego rynku muzycznego w erze sztucznej inteligencji. Publikacja zawiera najnowsze, przeprowadzone przez autora na szeroką skalę, badania polskich konsumentów muzyki i wywiady z najważniejszymi ludźmi polskiego przemysłu muzycznego oraz rozważania o kulturze i emocjach w muzyce.

Autor, który jest kulturoznawcą i ekonomistą, sięga także do wiedzy z zakresu socjologii, antropologii, muzykologii i psychologii. Z jednej strony pisze o funkcjach emocji i mózgu, a także opisuje sposoby słuchania muzyki i uczestnictwa w koncertach, a z drugiej – zagłębia się w zagadnienia dotyczące wykorzystania muzyki w komunikacji marketingowej. Autora interesuje marketing muzyczny w reklamach i przestrzeni publicznej.

W książce opisane są zasady działania algorytmów oraz playlist muzycznych tworzonych w serwisach streamingowych, takich jak Spotify, a także na platformach, takich jak TikTok i YouTube. Czytelnik znajdzie także rozważania futurologiczne z zakresu wizualnego słuchania muzyki i wykorzystania VR czy AI.

To obowiązkowa lektura dla pasjonatów muzyki, twórców, artystów, debiutantów, menedżerów i pracowników przemysłu muzycznego, naukowców i badaczy, dziennikarzy, przedsiębiorców, specjalistów na rynku reklamy, marketingu i handlu. To pierwszy w Europie Centralnej podręcznik akademicki o rynku muzycznym dla studentów wydziałów humanistycznych: kulturoznawstwo, socjologia, antropologia, ekonomia, muzykologia, psychologia.

Rozrywkowe książki na listopad

Kiedy dni stają się krótsze, nie tracimy chęci do zabawy. W dalszym ciągu potrzebujemy rozrywki. Listopad to dla wielu z nas także czas poszukiwania ciepła i ukojenia w domowym zaciszu. Jest to zatem doskonały moment, by sięgnąć po lekturę, która dostarczy nam przyjemności i stanie się odskocznią od szarej codzienności. Poznaj kilka tytułów, które z pewnością umilą Ci długie jesienne wieczory.

Ostatni pisarz

Książki na listopad Krajewski

Autor: Marek Krajewski

Gatunek: thriller

Opis: Wrocław 2079. Kim jest ciemna inteligencja? Zaskakujący cyberkryminał.

Pod koniec dwudziestego pierwszego wieku zbrodnia ma się doskonale. Do starego policjanta wraca sprawa, która położyła się cieniem na całej jego karierze. W miejscach publicznych, na oczach innych, dochodzi do brutalnych, krwawych morderstw. Ofiary łączy profesja. Winny skutecznie ukrywa się za tworami sztucznej inteligencji.

Labirynty wrocławskiego metra i zakamarki blokowisk, najwyższe piętra drapaczy chmur i zapomniane gabinety uniwersytetu. Święte języki i bezduszne algorytmy. Jak w świecie zdominowanym przez technologię odkryć tajemniczego mordercę – mistrza mistyfikacji?

Marek Krajewski, autor nagradzanych bestsellerów, zaskakuje w futurystycznej, dystopijnej odsłonie.

Jesteśmy sami

Książki listopad Kulbicka

Autorka: Agata Kulbicka

Gatunek: fantastyka

Opis: Jesteśmy sami to debiutancki zbiór opowiadań fantastycznych konfrontujących czytelnika z ciemnymi stronami rzeczywistości.

Co oznaczałaby świadomość życia w symulacji? Ile człowieka zostanie w człowieku? Co się stanie, gdy jedna Ziemia już nie wystarczy? I czy istnieje granica, której nie odważymy się przekroczyć w celu realizacji marzeń?

Poprzez swoje historie autorka zaprasza czytelnika do dialogu, do podróży — przez czas i gwiazdy — w poszukiwaniu odpowiedzi.

Kto odważy się podjąć to wyzwanie i przejść na drugą stronę lustra, by sprawdzić, czy w jego czarnej tafli odbija się coś więcej niż tylko my sami?

Żywy beton

Książki na listopad Głowacz

Autor: Michał Głowacz

Gatunek: science fiction

Opis: Witaj w świecie, gdzie technologia i natura toczą nieustającą walkę o dominację.

Lulu, twarda i niezłomna detektyw, przemierza futurystyczne miasto, w którym żywy beton chroni mieszkańców przed sztuczną inteligencją. Zmieniające się krajobrazy – od neonowych ulic metropolii po nieprzewidywalne, dzikie tereny – są pełne tajemnic i niebezpieczeństw. Gdy zlecenie odnalezienia zaginionej osoby trafia na jej biurko, Lulu wkracza w mroczny labirynt intryg, gdzie nic nie jest takie, jak się wydaje.

W tej dynamicznej opowieści o lojalności, walce o przetrwanie i moralnych dylematach, granica między człowiekiem a maszyną coraz bardziej się zaciera.

Przygotuj się na podróż przez miasto, gdzie natura powoli odzyskuje to, co jej, a technologia nie cofnie się przed niczym, by zachować swoją władzę. Czy Lulu zdoła rozwikłać zagadkę, zanim będzie za późno? Odkryj niesamowity świat, w którym niebezpieczeństwo czai się na każdym kroku, a przygoda dopiero się zaczyna.

Wywrócony świat i inne utwory

Książki na listopad Strugaccy

Autorzy: Arkadij Strugacki, Borys Strugacki

Gatunek: science fiction

Opis: Powieści Wywrócony świat, Żuk w mrowisku oraz Fale tłumią wiatr składają się na quasi-trylogię, którą w luźną całość łączy postać Maksa Kammerera, kosmonauty, odkrywcy, buntownika, śledczego. W tych różnych rolach Kammerer prowadzi nierówną walkę: z bezdusznym reżimem manipulującym społeczeństwem na innej planecie za pomocą technologii; z bliżej nieokreślonym zagrożeniem dla ludzkości ze strony tajemniczego uciekiniera – zwiadowcy Abałkina; z tajemniczą grupą terrorystyczną.

Wieloletnie zmagania Kammerera stają się dla Strugackich pretekstem do zaskakująco aktualnych refleksji o losie jednostki w systemie totalitarnym, o mechanizmach rządzących tworzeniem się elit i pseudoelit, o nieprzemijającym lęku przed wojną i terrorem, który prowadzi społeczeństwo do rezygnacji z wolności.

Czwarta powieść w niniejszym zbiorze to pierwotna wersja Ślimaka na zboczu, opublikowana dopiero w 1990 roku, która pojawia się po raz pierwszy w polskim tłumaczeniu. Sami Strugaccy wrócili do tego pierwszego wariantu po 25 latach od powstania i uznali, że stanowi on samodzielną opowieść poza kontekstem uniwersum "Świata Południa".

Ważne książki na listopad

Mój przyjaciel zwykł mawiać, że świat jest pogrążony w chaosie. Dużo w tym prawdy, dlatego nawet będąc zamkniętym w czterech ścianach własnego domu, staram się czytać książki poruszające ważne tematy. Refleksja nad bieżącymi wydarzeniami jest niezwykle istotna, ponieważ pozwala lepiej orientować się w najważniejszych problemach. Część z nich dotyka także i mnie, więc nie chcę nigdy pozostawać bierny w poszukiwaniu ważnych informacji.

Nomadzi. Wędrowni twórcy cywilizacji

Książki na listopad Sattin

Autor: Anthony Sattin

Gatunek: reportaż

Opis: Znaczna część świata, kultury i cywilizacji została ukształtowana przez nomadów. Nawet po tym, gdy niektóre grupy osiadły w miastach – Uruk, Babilonie czy Chang’an – wiele ludów nadal wiodło tułacze życie poza kartami historii.

Anthony Sattin przedstawia pasjonującą historię nomadów: począwszy od rewolucji neolitycznej, poprzez dzieje koczowniczych imperiów Arabów i Mongołów, rozwój Jedwabnego Szlaku oraz dobę kolonializmu, na XXI wieku kończąc.

To wędrowcy, siedem tysięcy lat przed wzniesieniem piramid, zbudowali pierwsze monumentalne kamienne budowle, takie jak Göbekli Tepe. Udomowili konie i skonstruowali łuk kompozytowy. Umiłowali poezję, fascynowali się nauką, a przyrodę darzyli szacunkiem. Ich działalność handlowa doprowadziła do kulturalnego rozkwitu w Eurazji i przyczyniła się do narodzin europejskiego renesansu.

Nomadzi są niezwykłą opowieścią o tym, czego my, ludzie miast, nauczyliśmy się od ludzi drogi, dlaczego wyruszamy w podróż i lubimy wracać do domu. To także refleksja nad mobilnością i otwartością kulturową – fundamentami dalszego rozwoju ludzkości.

Fałsz

Książki na listopad Ehrman

Podtytuł: Kto pisał w imieniu Boga i dlaczego autorzy Biblii nie są tymi, za których ich mamy

Autor: Bart D. Ehrman

Gatunek: religia

Opis: Czy istnieje prawdopodobieństwo, że niektóre z ksiąg Nowego Testamentu nie zostały napisane przez apostołów figurujących jako ich autorzy? I że niektóre z listów Pawła napisał nie sam Paweł, lecz ktoś podający się za niego? Że listy Piotra nie były spisane przez Piotra? I że Jakub i Juda nie napisali ksiąg im przypisywanych? Albo wreszcie [...], że Ewangelie Mateusza, Marka, Łukasza i Jana nie zostały spisane przez Mateusza, Marka, Łukasza i Jana? Uczeni od ponad stu lat zdają sobie sprawę, że właśnie tak jest” – pisze Bart D. Ehrman w swojej fascynującej książce.

Sekty. Uwodziciele tłumów, fanatyczni wyznawcy i mechanizmy manipulacji

Książki na listopad Sekty

Autorzy: Kevin Conley, Max Cutler

Gatunek: reportaż

Opis: Cała prawda o sektach i technikach manipulacji stosowanych przez ich przywódców.

Kim był przywódca sekty narkosatanistów, która owijała drutem ciała swoich ofiar, aby potem móc z ich kręgosłupów robić magiczne naszyjniki?

Jak Keith Raniere sprawił, że uczestniczki warsztatów samorozwoju zamieniły się w grupę seksualnych niewolnic, którym wypalano na ciele jego inicjały?

W jaki sposób Jim Jones doprowadził ponad 900 swoich wyznawców do największego masowego samobójstwa?

Co tak naprawdę dzieje się wewnątrz sekt? Co sprawia, że ich przywódcy są w stanie uwodzić tłumy? Dlaczego tak wiele osób fanatycznie wyznaje absurdalne i groźne idee? Dzięki sprzedaży błogosławieństw Bhagwan Shree Rajneesh mógł sobie bez problemu pozwolić na zakup 93 rolls-royce’ów. Charles Manson potrafił tak zmanipulować członków swojej Rodziny, że w jego imieniu dokonywali makabrycznych zbrodni – w tym zabójstwa ciężarnej Sharon Tate.

Przed wami historia dziewięciu sekt stworzonych przez ludzi, których psychopatyczne skłonności sprawiały, że bezlitośnie wykorzystywali każdą słabość ludzkiej natury. Sekty to jedyna taka książka – przeraża i fascynuje.

To wszystko nie robi się samo. Rozmowy na zapleczu kultury

Książki listopad Boćkowska

Autorka: Aleksandra Boćkowska

Gatunek: reportaż

Opis: Oglądając spektakl albo film, czytając książkę czy oglądając wystawę, rzadko pamiętamy o tym, jak wiele osób pracowało przy ich powstaniu. Dzięki znakomitym rozmówcom Aleksandry Boćkowskiej zaglądamy na zaplecza kultury i poznajemy tajniki tych na co dzień niedostrzegalnych zawodów.

Bo kto z nas zastanawiał się, na czym polega praca tłumacza migowego, realizatorki audiobooków, audiodeskryptora albo opiekunki archiwum fotograficznego? Czy wiemy, po co montażyście wystaw deskorolka? Jakie cechy musi mieć dobry researcher? Co to jest zmarszczenie marszczyciela i czym różni się rekwizyt od kostiumu?

To wszystko nie robi się samo jest zbiorem rozmów z ludźmi, którzy współtworzą kulturę "z tylnego siedzenia" i pomagają nam zrozumieć, ile osób i jak wiele czynności potrzeba, by wystawy, książki, muzyka i festiwale w ogóle istniały. A przy okazji, dlaczego – jak mówi jedna z rozmówczyń Boćkowskiej – najciekawsze dzieje się właśnie na zapleczu.

Aleksandra Boćkowska od 2019 roku na łamach "Dwutygodnika" prowadzi cykl rozmów Zaplecze kultury. To one były zaczynem tej książki. Na To wszystko nie robi się samo składają się premierowe teksty oraz uzupełnione rozmowy opublikowane w "Dwutygodniku".

Mądre książki na listopad

Chłodne dni sprzyjają nauce oraz poszukiwaniu głębszego sensu w otaczającym nas świecie. Dlatego zachęcam do czytania książek, które dostarczają wartościowej wiedzy; które nie tylko rozwijają nasze możliwości intelektualne, ale także pomagają w zrozumieniu skomplikowanych zagadnień, z jakimi stykamy się w codziennym życiu.

Zawsze uważałem, że książki popularnonaukowe są efektywnym sposobem spędzania wolnego czasu. Jeśli chcesz się dowiedzieć, jakie polecam na ten miesiąc pozycje (tylko bez skojarzeń, proszę), czytaj dalej.

Nie musisz być szalony, żeby tu pracować

Książki listopad Waterhouse

Autor: Benji Waterhouse

Gatunek: reportaż

Opis: Najlepsza książka o tym, jak (nie) działa oddział psychiatryczny.

W jaki sposób zapanować nad pacjentem, który uważa, że jest wilkołakiem? Czy osobę grożącą samobójstwem można odesłać do domu? Jak psychiatrzy radzą sobie z wypaleniem zawodowym?

Fakt, że choroby psychiczne są jednymi z najtrudniejszych do zdiagnozowania, to dopiero początek problemów. Izba przyjęć mierząca się z nieustanną apokalipsą, zaledwie kilka minut na rozmowę z pacjentem i walka o każde wolne łóżko szpitalne nie ułatwiają pracy.

Doktor Benji Waterhouse uchyla drzwi oddziału psychiatrycznego i opowiada o najbardziej tajemniczej gałęzi medycyny. Sięga po historie swoich pacjentów, a także odwołuje się do własnych przeżyć, by z niepodrabialnym angielskim poczuciem humoru przybliżyć realia pracy z chorymi z perspektywy obu stron lekarskiego biurka.

Szczęśliwy mózg

Książki na listopad Hanson

Podtytuł: Wykorzystaj odkrycia neuropsychologii, by zmienić swoje życie

Autor: Rick Hanson

Gatunek: nauki społeczne

Opis: Wystarczy kilka minut każdego dnia, aby dzięki ukrytej mocy codziennej praktyki zbudować nowe struktury neuronowe w mózgu i całkowicie zmienić swoje życie!

W toku ewolucji ludzki mózg rozwinął się w taki sposób, by szybko się uczyć i wyciągać wnioski ze złych doświadczeń. Stanowił wewnętrzny system ostrzegania przed niebezpieczeństwami. Nastawienie na wychwytywanie zagrożeń pomagało naszym przodkom przetrwać.

Dzisiaj nie musimy każdego dnia walczyć o życie, ale nasz mózg nadal działa tak samo – każdą negatywną sytuację uznaje za zagrożenie i pamięta o wiele dłużej niż pozytywne doświadczenie.

Możemy jednak to zmienić i zaprogramować swój mózg tak, aby działał inaczej. Mózg jest plastyczny i można go kształtować. Zmienia się w zależności od tego, na czym się koncentrujemy.

Jeśli nieustannie skupiasz się na zmartwieniach, zagrożeniach czy urazach, to stajesz się bardziej podatny na lęk, przygnębienie, smutek czy poczucie winy. Jeżeli zaś skoncentrujesz się na dobrych wydarzeniach, to twój mózg przybierze inny kształt, będzie zaprogramowany na siłę i odporność, realistycznie optymistyczne nastawienie, pozytywny nastrój oraz poczucie własnej wartości.

Zrozumieć siebie

Książki na listopad Berns

Podtytuł: Jak odkrywamy i wymyślamy naszą tożsamość

Autor: Gregory Berns

Gatunek: popularnonaukowa

Opis: Na ile różnych sposobów opowiadasz innym o sobie? Dlaczego porównujesz się z innymi? Czy możesz się zmienić w każdym momencie swojego życia?

Czerpiąc ze swoich doświadczeń neuronaukowca, psychologa i psychiatry, Gregory Berns opisuje skomplikowany i niekończący się proces tworzenia się tożsamości. Składa się na nią wiele elementów, z którymi stykasz się na co dzień, wrażeń i doświadczeń, które przeżywasz. Opowiadasz sobie i innym o tym, kim myślisz, że jesteś, słuchasz innych ludzi, poznajesz historie bohaterów książek, filmów i seriali, nucisz pod nosem ulubione piosenki.

Wszystkie te narracje stają się częścią Ciebie i kształtują Twoją tożsamość. To, kim jesteśmy, nigdy nie jest do końca ustalone. Zawsze możesz to zmienić, musisz tylko świadomie nad tym pracować. Nie możesz wymazać starych narracji, ale możesz zacząć konstruować nowe, aż wreszcie stworzysz taką, która spodoba Ci się najbardziej.

Żyj swoim życiem. Opowiedz własną historię.


Wszystkie opisy książek pochodzą od wydawców.

Więcej ciekawych informacji znajdziesz na stronie głównej bloga o sztuce.

Autor: Wojciech Zieliński

Wojciech ZielińskiSpędzam sporo czasu na czytaniu o filozofii i psychologii, choć w rzeczywistości po prostu szukam pretekstu, żeby uniknąć zmywania kubków po kawie.

Zawsze chciałem pisać o rzeczach poruszających mnie osobiście. Największą frajdę mam wtedy, gdy mogę zgłębić jakiś fascynujący temat. Zwłaszcza że trzeba się nieźle napracować, by dojść do czegoś sensownego. A kiedy już dochodzę (tylko bez skojarzeń), chętnie dzielę się tym w Internecie. Z nadzieją, że komuś moje słowa pomogą...

Ta strona została znaleziona m. in. przez następujące frazy: książki na listopad, co warto czytać w listopadzie, co czytać w listopadzie, książki listopad, co warto przeczytać nowości, dobre książki do czytania na listopad, co warto przeczytać listopad forum.