Strona Główna › Poradnik artysty › Czy sztuka cyfrowa jest łatwiejsza niż sztuka tradycyjna?

Sztuka cyfrowa a sztuka tradycyjna | Fot. Deflyne Coppens

Czy sztuka cyfrowa jest łatwiejsza niż sztuka tradycyjna?

Spis treści

Wielu ludzi sądzi, że sztuka cyfrowa jest łatwiejsza niż tradycyjna. Czy to prawda? A może to zwyczajny mit, jak potwór z Loch Ness czy czarne wołgi porywające dzieci w czasach PRL? Odpowiedź na to pytanie jest trudniejsza, niż się wydaje na pierwszy rzut oka.

Początkujący artyści często sądzą, że sztuka cyfrowa jest łatwiejsza, ponieważ można skorzystać z ctrl+z, by naprawić popełniony błąd; można też łatwiej manipulować obrazem (np. barwami, proporcjami czy kompozycją) etc.

Prawda jest jednak taka, że wszystkie techniki artystyczne i wykorzystywane w nich narzędzia mają swoje wady i zalety. Nie inaczej jest w przypadku sztuki cyfrowej.

W tym artykule postanowiłem skupić się na statycznej sztuce wizualnej (malarstwo, grafika), ponieważ właśnie w kontekście tej dziedziny twórczości pojawia się najwięcej dyskusji i nieporozumień.

Sztuka cyfrowa vs. tradycyjna

Sztuka tradycyjna jest tworzona przy użyciu fizycznych narzędzi oraz nośników, których używamy od wieków. Sztuka cyfrowa powstaje przy użyciu technologii komputerowej i najczęściej jest zapisywana w formie pliku.

Nie trzeba być specjalistą, żeby zauważyć, że sztuka tradycyjna i cyfrowa różnią się od siebie pod wieloma względami. Przyjrzyjmy się więc ich poszczególnym cechom.

Sztuka tradycyjna

Najważniejsze wady i zalety sztuki tradycyjnej:

1. Artysta tradycyjny tworzy każdorazowo jedno oryginalne dzieło, co oznacza, że ​​z natury rzeczy każde dzieło sztuki tradycyjnej jest wyjątkowe i niepowtarzalne.
2. Oryginalne dzieło (jedyne w swoim rodzaju) jest bardziej poszukiwane i osiąga wyższą cenę niż reprodukcje – nawet jeśli te ostatnie zostaną wydane w limitowanym nakładzie.
3. Sztuka tradycyjna jest trudna do odtworzenia i podrobienia.
4. Tradycyjna sztuka cechuje się głębszą fizycznością – jest wyraźna różnica pomiędzy powierzchnią ręcznie malowanego obrazu a wydrukiem.
5. Tradycyjna sztuka zmusza artystę do bardziej uważnej i przemyślanej pracy – błędy nie są łatwe do naprawienia i zwykle wymagają przerobienia części pracy, a czasem nawet trzeba wszystko zacząć od nowa.
6. Tradycyjna sztuka wymaga materiałów – nie tylko trzeba znać ich właściwości (i umieć je kreatywnie wykorzystać), ale także potrzeba określonej ich ilości do tworzenia. Jeśli się skończą, praca nad dziełem zostaje przerwana.
7. Podczas tworzenia tradycyjnych dzieł sztuki łatwo można wpaść w swoisty trans, co pozwala lepiej skupić się na procesie tworzenia.
8. Tradycyjną sztukę trudno uchwycić aparatem, gdy chce się ją zaprezentować online. Rzadko udaje się w pełni oddać wrażenie, jakie dzieło robi w rzeczywistości.
9. Podczas pracy nie można liczyć na utrzymanie porządku w pracowni, a po zakończeniu działań twórczych należy jeszcze wykonać dodatkowe czynności (np. mycie pędzli), co zajmuje trochę czasu.
10. Dzieła sztuki tradycyjnej znacznie trudniej się przechowuje i przenosi, szczególnie obrazy wielkoformatowe. W dodatku trzeba podjąć określone środki ostrożności z powodu unikalności dzieła.

Sztuka cyfrowa

Najważniejsze wady i zalety sztuki cyfrowej:

1. Tworzenie sztuki cyfrowej jest bardzo wygodne – nie ma bałaganu, nigdy nie brakuje materiałów (np. farb), można poprawić każdy popełniony błąd (zajmuje to także mniej czasu niż w przypadku sztuki tradycyjnej), można dowolnie modyfikować tworzone dzieło.
2. Sztuka cyfrowa jest niezwykle elastyczna – coś, co w innym przypadku zajęłoby wiele godzin (a nawet byłoby niemożliwe do osiągnięcia w tradycyjnych mediach), na komputerze można zrobić w ciągu kilku minut.
3. Artysta cyfrowy może poświęcić więcej czasu na sam akt tworzenia, ponieważ potrzebuje mniej przygotowań, szybciej może naprawiać błędy oraz ma do dyspozycji wiele technik wspomagających proces tworzenia.
4. Sztuka cyfrowa pozwala skupić się na koncepcji, nie rozpraszając artysty niedogodnościami sztuki tradycyjnej.
5. Współczesna technologia dostarcza znacznie więcej możliwości eksperymentowania i praktycznie nieskończonych opcji przekształcania już istniejącego dzieła.
6. Niezwykła łatwość i szybkość w pozyskiwaniu nowych narzędzi do tworzenia sztuki cyfrowej – dzięki dobremu połączeniu internetowemu można pobrać odpowiednie oprogramowanie prawie natychmiast.
7. Rozpoczęcie przygody ze sztuką cyfrową jest znacznie droższe, niż ma to miejsce w przypadku sztuki tradycyjnej. Nie wystarczy kupić kilku ołówków, pędzli, farb i papieru lub płótna. Sztuka cyfrowa wymaga wydajnego komputera, osprzętu (np. tablet graficzny) i oprogramowania, a to sporo kosztuje. Zaletą tego typu narzędzi jest to, że można ich używać przez bardzo długi czas – nie zużywają się jak farba.
8. Artysta cyfrowy nie potrzebuje dużo miejsca do pracy. Wystarczy biurko. A nawet wygodny fotel lub kanapa. Tworząc sztukę cyfrową, można pracować nawet podczas podróży.
9. Twórczość cyfrowa jest niezwykle mobilna – można ją bez problemu transportować na dowolne odległości. Nawet sprzedaż jest ułatwiona, ponieważ artysta bez problemu może dotrzeć do odbiorców z całego świata i nie potrzebuje drogich usług transportowych, by sprzedać swoje dzieło.
10. Istnieje niewielka szansa na utratę lub uszkodzenie cyfrowego dzieła sztuki – przynajmniej dopóki artysta regularnie tworzy kopie zapasowe.
11. Nauka tworzenia sztuki cyfrowej może być przytłaczająca. Istnieje ogromny wybór oprogramowania, sprzętu i metod – przez co wielu artystów ma trudności z rozpoczęciem swojej kreatywnej przygody. Sam cierpiałem katusze po zakupieniu pierwszego komputera. Program graficzny wydawał mi się tak skomplikowany, że niejednokrotnie wątpiłem w możliwość jego opanowania (nie miałem wtedy jeszcze Internetu, więc wszystkiego musiałem uczyć się samodzielnie).
12. Sztukę cyfrową można łatwo ukraść i powielać, ponieważ wszystkie pliki da się bez problemu kopiować i udostępniać. Chociaż w tej kwestii już przychodzi nam z pomocą technologia blockchain.

Konkluzja – co jest łatwiejsze?

Czy można stwierdzić, biorąc pod uwagę powyższe cechy sztuki tradycyjnej i cyfrowej, która z nich jest łatwiejsza? Myślę, że nie da się na to pytanie odpowiedzieć twierdząco. Oba "rodzaje" twórczości mają swoje wady i zalety, a w dodatku wymagają od artysty podobnych umiejętności. Bez znajomości podstaw się nie obejdzie.

Niezależnie od tego, czy ktoś chce malować pędzlem na płótnie, czy tworzyć grafikę cyfrową, musi posiadać odpowiednie kwalifikacje. Bez nich nie ma znaczenia, jakiego narzędzia się użyje (cyfrowego czy "analogowego") – dzieło i tak będzie kiepskie.

Co więcej, dobry artysta cyfrowy powinien (przynajmniej moim zdaniem) umieć tworzyć w sposób tradycyjny. Jeśli nie potrafi wykonać na przykład portretu na kartce papieru, w programie graficznym również go nie stworzy.

Jestem samoukiem i wszystkiego nauczyłem się samodzielnie. Nie posiadam formalnego wykształcenia artystycznego. Ale to nie znaczy, że nie przeszedłem podstawowych kroków podczas swojej nauki. Musiałem opanować wszystkie potrzebne umiejętności i techniki.

Dopiero później przyszła kolej na komputer i odpowiednie oprogramowanie (którego opanowanie również wymagało czasu i wysiłku). Myślę, że gdybym zaczynał na komputerze, bez znajomości podstaw, nie miałbym łatwej drogi. Być może w ogóle nie byłbym w stanie niczego wartościowego stworzyć.

W przypadku sztuki cyfrowej mamy więc dwa etapy:

1. Naukę tradycyjnych podstaw;
2. Opanowanie wybranego przez siebie oprogramowania.

Wygląda na to, że choć pod wieloma względami dobre efekty są łatwiejsze do osiągnięcia za pomocą narzędzi cyfrowych, proces nauki jest dłuższy i bardziej wymagający, ponieważ trzeba opanować więcej narzędzi.

Oczywiście kiedy już dysponujesz potrzebnymi ci w sztuce cyfrowej umiejętnościami, łatwiej wykonasz wiele czynności. Stworzenie czarnego kwadratu na białym tle (jak zrobił to Kazimierz Malewicz na początku XX wieku) to kwestia kilku zaledwie kliknięć. Ale powtórzenie tego samego na płótnie wymaga o wiele więcej pracy i samokontroli.

Spróbuj jednak namalować na komputerze coś w stylu Vincenta van Gogha – gwarantuję, że taki efekt łatwiej uzyskałbyś przy pomocy zwykłego pędzla i farby.

Ostatecznie, niezależnie od tego, czy wybierasz medium tradycyjne, czy cyfrowe, wszystko sprowadza się do twoich umiejętności, wytrwałości i samozaparcia. Pracując na tablecie, też musisz umieć rysować. Komputer nie zrobi za ciebie wszystkiego.

Zanim zacząłem uczyć się pracy na programach graficznych, sądziłem, że ich opanowanie drastycznie ułatwi mi pracę. Jakże się pomyliłem! Musiałem się praktycznie nauczyć rysować od nowa. To wymagało sporo pracy i samozaparcia.

Ułatwienia (jak możliwość cofania czy tworzenia warstw) pozwalają zaoszczędzić czas i dają większą swobodę, ale to nie znaczy, że znikają wszelkie wyzwania związane z twórczością artystyczną. Wręcz przeciwnie, pojawiają się nowe.

I cały czas potrzebne są umiejętności na odpowiednim poziomie, by stworzyć coś, co będzie miało artystyczną wartość.

Bibliografia

1. Christiane Paul: Digital Art, Thames and Hudson, 2015 r.
2. Simeon Genew: Kompozycja w sztuce cyfrowej. Podstawy, Wydawnictwo d2d.pl, 2022 r.
3. Diana: Why Digital Art is So Hard and What to Do About It.

Więcej ciekawych informacji znajdziesz na stronie głównej bloga o sztuce.