Strona Główna › Inspirujący artyści › Pablo Picasso – malarz, który nie był dobrym człowiekiem

Fot. Pablo Picasso, Panny z Awinionu (1907)

Pablo Picasso – malarz, który nie był dobrym człowiekiem

Pablo Picasso. Malarz. Geniusz. Legenda. Tymi słowy (i wieloma innymi) można by określić tego wybitnego artystę, który po dziś dzień ma ogromny wpływ na rozwój sztuki współczesnej. Jego znaczenia nie sposób przecenić.

Oczywiście można również powiedzieć sporo złego o Picasso. Nie był człowiekiem cnotliwym ani wartym naśladowania w życiu prywatnym. Niemniej jego twórczość ukształtowała wiele umysłów artystów, miłośników sztuki oraz... wielu postronnych ludzi, którzy nawet nie zdają sobie z tego sprawy.

Pablo Picasso

Pablo Picasso (ur. 25 października 1881, Malaga, Hiszpania; zm. 8 kwietnia 1973, Mougins, Francja) był hiszpańskim malarzem, rzeźbiarzem, grafikiem, ceramikiem, scenografem, poetą i dramaturgiem, który obecnie jest uważany za jednego z najbardziej wpływowych i najwybitniejszych artystów XX wieku. Wspólnie z Georgesem Braque Picasso stworzył nurt artystyczny znany jako kubizm.

Picasso wykazał się niezwykłym talentem artystycznym już w młodości, malując swój pierwszy obraz w wieku 9 lat. Początkowo malował obrazy naturalistyczne, ale w pierwszej dekadzie XX wieku zmienił styl. Eksperymentując z różnymi teoriami, technikami i pomysłami, eksplorował coraz bardziej radykalne style, ostatecznie dochodząc do kubizmu.

Wyjątkowo płodny przez całe swoje życie Pablo Picasso zdobył sławę i ogromną fortunę dzięki rewolucyjnym osiągnięciom artystycznym, stając się jedną z najbardziej rozpoznawalnych postaci w sztuce XX wieku.

Do jego najsłynniejszych dzieł należą proto-kubistyczne Les Demoiselles d'Avignon (1907) i Guernica (1937).

Twórczość Pablo Picasso

Jako że twórczość Pablo Picasso jest wyjątkowo bogata i różnorodna, postanowiłem przedstawić ją z podziałem na poszczególne okresy. W ten sposób nie tylko będzie bardziej przejrzyście, ale też... przyjemniej. Jest bowiem tak dużo interesujących prac, które chciałbym tutaj zamieścić, że po prostu muszę (czuję to w głębi mojego jestestwa) przedstawić je w kilku osobnych galeriach.

Pierwsze dzieła Picassa

Kiedy mówimy o wczesnych pracach jakiegoś artysty, mamy zazwyczaj na myśli dzieła ukończone na początku jego kariery. Jednak w przypadku Pabla Picassa najstarsze przykłady jego płodnego talentu artystycznego sięgają znacznie dalej – zaczął malować, gdy był jeszcze dzieckiem.

W wieku 9 lat mały Pablo ukończył swój pierwszy obraz: Le Picador, który przedstawiał mężczyznę na koniu podczas walki byków. Przez następne lata Picasso poczynił jednak znaczne postępy, udowadniając tym samym zaawansowane rozumienie podstaw sztuki klasycznej, w tym anatomii człowieka.

W wieku zaledwie 13 lat Picasso oficjalnie rozpoczął karierę jako artysta. Tworzył wówczas w realistycznym stylu. Lubił malować szczególnie portrety swoich bliskich i sceny religijne. Oba te zainteresowania artystyczne są widoczne w Pierwszej komunii, dużym obrazie przedstawiającym jego ojca, matkę oraz młodszą siostrę Lolę klęczącą przed ołtarzem. Artysta miał zaledwie 15 lat, kiedy ukończył ten obraz.

Przyglądając się pracom Picasso z tamtego okresu, można zauważyć, że z czasem (od około 1897 roku) jego obrazy zaczęły przybierać mniej realistyczną formę. Niewątpliwie pod wpływem ekspresjonisty Edwarda Muncha i postimpresjonistycznych dzieł Toulouse-Lautreca, kolejne dzieła wyrażają rosnące zainteresowanie Picassa eksperymentowaniem z bardziej swobodnym, awangardowym stylem.

Okres błękitny (1901–1904)

W 1901 roku Picasso całkowicie porzucił realizm. Jest to szczególnie wyraźne w jego preferencjach dotyczących koloru, który ewoluował od naturalistycznych odcieni do chłodniejszych tonów. Prace z tego okresu są ponure – zarówno pod względem koloru, jak i tematyki. Takie podejście prawdopodobnie spowodowane było depresją Picasso wywołaną samobójstwem bliskiego przyjaciela Carlosa Casagemasa.

Monochromatyczne obrazy często przedstawiają postacie żyjące w biedzie lub rozpaczy, jak chudy gitarzysta w The Old Guitarist czy nieszczęśliwy Absinthe Drinker. Obrazy są melancholijne, budzące smutek, a do tego enigmatyczne – dość trudne do jednoznacznej interpretacji. Niebieski okres charakteryzuje się zagłębianiem w ludzką psychikę – odizolowaną od świata, zamkniętą we własnym cierpieniu.

Okres różowy (1904–1906)

Kiedy w 1904 roku Picasso zamieszkał w Montmartre wśród poetów i pisarzy, przestał skupiać się na   motywach ubóstwa, samotności i rozpaczy. Wszedł w swój okres różowy, nadal jednak przedstawiał postacie w charakterystycznym stylu malarskim. Chociaż na tych obrazach wciąż występują odcienie niebieskiego, kontrastują z nimi cieplejsze barwy. Bohaterami obrazów nie są już osoby żyjące w rozpaczy, lecz artyści, w tym akrobaci, klauni, arlekini i inni artyści cyrkowi.

Opierając się w dużej mierze na intuicji, a nie na bezpośredniej obserwacji, okres różowy Picassa stanowi początek eksperymentów stylistycznych z prymitywizmem. Pod wpływem przedromańskiej rzeźby iberyjskiej, sztuki oceanicznej i afrykańskiej Picasso coraz bardziej odchodził od realizmu.

Prymitywizm i sztuka afrykańska (1907-1909)

Przez kolejne trzy lata Pablo Picasso znajdował inspirację w sztuce oceanicznej i afrykańskiej. Faza ta zachowała ciepłe barwy poprzedniego okresu, ale przyniosła zmianę stylu i tematyki. Zamiast produkować figuratywne portrety, artysta zaczął przedstawiać bardziej abstrakcyjne, inspirowane maskami afrykańskimi postaci wszelkiego rodzaju – od prostytutek z burdelu w Barcelonie (Les Demoiselles d'Avignon) po samego siebie (Autoportret).

Les Demoiselles d'Avignon (Panny z Avinion) to pierwsza kompozycja tego okresu. Zainspirowana została rzeźbą iberyjską, którą Picasso zobaczył w czerwcu 1907 roku w muzeum etnograficznym w Palais du Trocadéro. Kiedy w tym samym roku artysta pokazał obraz znajomym w swojej pracowni, niemal powszechną reakcją był szok i obrzydzenie. Matisse ze złością uznał to dzieło za mistyfikację. Picasso pokazał Les Demoiselles d'Avignon publicznie dopiero w 1916 roku.

Formalne pomysły opracowane w tych latach prowadzą bezpośrednio do następnego okresu w twórczości Pablo Picasso, jakim jest kubizm.

Kubizm analityczny (1909-1912)

Kubizm analityczny charakteryzuje się monochromatycznymi, zawiłymi płótnami pełnymi nakładających się, geometrycznych form. Układ tych fragmentów tworzy podmiot, który często jest nierealistycznie przedstawiany pod wieloma kątami jednocześnie. Formy prezentowane na obrazach są rozbite na pryzmatyczne fragmenty i ponownie złożone w sposób nie do końca zgodny z ich pierwotnym kształtem.

Celem kubizmu analitycznego nie było malowanie dla oka odbiorcy (wartości estetycznych), ale jego intelektu. Umysł może bowiem "widzieć" tylko fragment przedmiotu i to wystarczy, by uzupełnić sobie brakujące elementy.

Kubizm syntetyczny (1912-1917)

Dzieła wykonane w stylu syntetycznego kubizmu zostały uproszczone (w stosunku do kubizmu analitycznego), są polichromatyczne i zainspirowane sztuką kolażu. Podobnie jak poprzednia faza, obrazy te wyrażają zainteresowanie abstrakcją. Kubizm syntetyczny nie deformuje tak bardzo przedmiotów, stosowane są też znacznie żywsze barwy.

Neoklasycyzm (1917-1925)

Stopniowo odchodząc od niemal abstrakcyjnego syntetycznego kubizmu, Pablo Picasso przyjął styl neoklasyczny. Zmiana ta nastąpiła wkrótce po pierwszej wizycie artysty we Włoszech, gdzie zainspirował go naturalizm włoskich obrazów renesansowych.

Starając się naśladować tych dawnych mistrzów, Picasso wrócił do malarstwa figuratywnego – choć obrazy z tego okresu nie były aż tak realistyczne jak jego wczesne prace. W tym czasie artysta stworzył formalną składnię do wyrażania swoich emocji, uwalniając tym samym lęki psychiczne i erotyzm.

Surrealizm (1925-1932)

Po neoklasycyzmie Picasso ponownie odszedł od naturalizmu. W 1925 roku rozpoczął pracę nad obrazami, które zostały uznane za surrealizm. Charakteryzowały się przedstawianiem rozmarzonych postaci o nieuporządkowanych rysach twarzy i skręconych ciałach. Tę surrealistyczną jakość podkreśla nienaturalna paleta jasnych tonów i sprzecznych kolorów, a także wypaczone poczucie perspektywy i kontrast między formami organicznymi i geometrycznymi.

Chociaż Picasso nie jest uważany za malarza surrealistycznego, jego obrazy z tego okresu wniosły znaczący wkład w ruch surrealistów.

Późniejsze prace (do 1973)

Po okresie surrealistycznym Picasso nadal malował, ale trudno tutaj o jasny podział na określone style, ponieważ każda z prac zawiera różne elementy z poprzednich okresów. To podejście zakończyło się eklektyczną kolekcją obrazów, które zarówno ilustrują wpływ zmieniającego się stylu artysty, jak i przypominają widzom o jego nieskończonym talencie.

Poświęcając całą energię swojej pracy, Pablo Picasso stał się odważniejszy, jego prace były bardziej kolorowe i wyraziste. Artysta stworzył w tym czasie bardzo dużo obrazów, setki rycin, miedziorytów. Prace te zostały odrzucone przez większość odbiorców jako pornograficzne fantazje bezsilnego starca lub dzieła wykonywane byle jak, bez odpowiedniego zaangażowania. Dopiero później, po śmierci artysty, kiedy reszta świata sztuki odeszła od abstrakcyjnego ekspresjonizmu, zaczęto postrzegać późne dzieła Picassa jako zapowiedź neoekspresjonizmu.

Pablo Picasso: ciekawostki

Jak widać, Pablo Picasso był niesamowicie płodnym twórcą. W związku z tym nasuwa się myśl, że musiał być jednocześnie niezwykle interesującą osobą – na wielu życiowych płaszczyznach. I rzeczywiście – w trakcie lektury licznych materiałów na temat artysty (książek, wywiadów, artykułów etc.) natknąłem się na niezłe smaczki. Oto one:

1. Ponieważ Picasso był bardzo słaby tuż po urodzeniu, pielęgniarka uznała, że ​​nie żyje, i położyła go na stole. Chwilę później palący cygaro wujek małego Pablo dmuchnął pierścieniem dymu w twarz noworodka. Dziecko natychmiast zareagowało "grymasem i rykiem wściekłości".
2. Pełne imię i nazwisko artysty składa się w sumie z 23 wyrazów i brzmi: Pablo Diego José Francisco de Paula Nepomuceno María de los Remedios Cipriano de la Santísima Trinidad Martyr Patricio Clito Ruíz y Picasso. Jego imię i nazwisko zawierają odniesienia do świętych i członków rodziny.
3. Nazwisko Pabla Picassa pochodzi od jego matki, Maríi Picasso y López. Jego ojciec nazywał się José Ruíz Blasco.
4. Pablo Picasso był cudownym dzieckiem, które potrafiło rysować, zanim mogło mówić.
5. Picasso został przyjęty do School of Fine Arts, gdy miał 13 lat. Podczas gdy większości studentów zdawanie egzaminów wstępnych zajmowało miesiąc, on ukończył je w zaledwie tydzień.
6. Kiedy Picasso miał 16 lat, uczęszczał do madryckiej Królewskiej Akademii San Fernando. Wkrótce porzucił naukę, ponieważ nie lubił edukacji formalnej.
7. Picasso często nosił ze sobą pistolet wypełniony ślepymi nabojami. Był gotowy strzelać do wszystkich napotkanych nudziarzy lub każdego, kto obraził Cézanne'a.
8. Picasso był nie tylko malarzem – zajmował się również rzeźbą, ceramiką, scenografią oraz pisaniem (poezja, dramat, opowiadania).
9. Kiedy Mona Lisa została skradziona z Luwru w sierpniu 1911 roku, Picasso został głównym podejrzanym. Prawdziwym złodziejem okazał się Vincenzo Perugia (skazany na 8 miesięcy więzienia).
10. W 1912 roku Picasso wymyślił kolaż. Przymocował wówczas ceratę, gazetę, wycinki i inne materiały do ​​powierzchni swojego obrazu. Dzięki talentowi Pablo Picasso i Georgesa Braque'a kolaż stał się integralną częścią sztuki współczesnej. Ta dwójka artystów pokazała wszystkim, że można porzucić ideę, iż sztuka jest oknem na naturę – w rzeczywistości jest bowiem układem metaforycznych znaków.
11. Po tym, jak Picasso opuścił swoją kochankę Dorę Maar dla innej kobiety, Dora doznała załamania nerwowego. Słynne stały się jej słowa: Po Picassie tylko Bóg.
12. Swoją słynną Guernicę Picasso ukończył w zaledwie trzy tygodnie. Czarno-biały obraz odzwierciedla zniszczenie miasta Guernica 26 kwietnia 1937 roku przez niemieckich i włoskich sojuszników Franco podczas hiszpańskiej wojny domowej. Obraz stał się symbolem okropieństw wojennych.
13. Według Guinness World Records, Picasso jest jednym z najbardziej płodnych malarzy na świecie. W trakcie swojej 78-letniej kariery stworzył ponad 13 500 obrazów, 100 000 druków i rycin, 34 000 ilustracji książkowych oraz 300 rzeźb – łącznie ponad 147 800 dzieł sztuki.
14. Obrazów żadnego innego artysty nie skradziono więcej razy niż tych stworzonych przez Pablo Picasso.
15. Kiedy Pablo Picasso rozczarował się tradycyjnym chrześcijaństwem, odnalazł się w dziełach Nietzschego.
16. Od 1935 roku, gdy miał 53 lata, Pablo Picasso zaczął pisać wiersze. Podobnie jak jego malarstwo, poezja jest trudna do kategoryzacji. Wiersze są w dużej mierze pozbawione tytułu, brakuje interpunkcji, a tematyka jest dość... powiedziałbym, szczególna. Ale to trzeba samemu przeczytać.
17. Pablo Picasso był kobieciarzem. Historycy szacują, że miał setki kochanek. Często, gdy jakaś wpadła mu w oko, wręczał jej złotą figurkę małego mężczyzny z dużym fallusem, co oznaczało, że chciał się z nią przespać.
18. Fernande Olivier (1881-1966) była pierwszą kobietą, z którą Picasso związał się na stałe. Była też tematem wielu jego obrazów z okresu różowego. Po siedmiu burzliwych latach para rozeszła się w 1912 roku. Picasso pozostawił Olivier bez grosza przy duszy.
19. Picasso poślubił swoją pierwszą żonę, balerinę Olgę Khokhlovą, w 1918 roku. Małżeństwo to było burzliwe, jednak nawet po separacji nie doszło do rozwodu. Picasso nie zgodził się na niego, aby nie musieć dzielić się połową swojego bogactwa.
20. Swoją drugą żonę, Jacqueline Roque, Picasso poślubił w 1961 roku, w wieku 79 lat. To właśnie z nią stworzył najwięcej obrazów. W ciągu jednego roku namalował 70 jej portretów. Jacqueline zastrzeliła się w 1986 roku.
21. Z sześciu najważniejszych kobiet w życiu Picassa dwie same się zabiły, a dwie oszalały.
22. Pablo Picasso wymagał od swoich kochanek spełnienia co najmniej dwóch warunków: musiała być uległa i niższa od niego (Picasso miał zaledwie 1,63 m wzrostu). Jedna z jego kochanek podobno powiedziała mu kiedyś: "Możesz być niezwykłym artystą, ale z moralnego punktu widzenia jesteś bezwartościowy".
23. Jak dotąd, Picasso był najbogatszym artystą w historii.
24. Picasso był w posiadaniu wielu swoich obrazów aż do śmierci, ponieważ trzymał z dala od rynku sztuki to, czego nie musiał sprzedawać. Ponadto miał znaczną kolekcję dzieł innych znanych artystów, niektórych jemu współczesnych (takich jak Henri Matisse), z którymi wymieniał się pracami.
25. Pablo Picasso miał czworo dzieci i dla wszystkich był dość okrutny. Jego syn z pierwszego małżeństwa żył w ubóstwie, podczas gdy artysta prowadził wystawny żywot. Rozdawał obrazy znajomym, ale swoim potomkom nie dał niczego. Wnuk Picassa, Claude, popełnił samobójstwo w wieku 24 lat przez wypicie wybielacza.
26. Picasso został pochowany w zamku na południu Francji, który kupił w 1958 roku. Chciał mieć tę posiadłość, ponieważ znajdowała się ona na stokach Mont Sainte-Victoire, ulubionego miejsca Cézanne'a.
27. Spadkobiercy Picassa nieustannie sprzeczają się o prawa własności intelektualnej dotyczące jego dzieł.
28. W 1948 Picasso przyjechał do Polski, by wziąć udział w Światowym Kongresie Intelektualistów w Obronie Pokoju we Wrocławiu. Odwiedził także Warszawę, gdzie miał okazję zwiedzić budowane właśnie osiedle mieszkaniowe na Kole (Wola). Oglądając wciąż nieukończone bloki, Picasso wszedł do jednego z mieszkań, gdzie narysował węglem na jednej ze ścian rysunek warszawskiej Syrenki. Rysunek przetrwał do 1953 roku.

Więcej ciekawych informacji znajdziesz na stronie głównej bloga o sztuce.