Richard Pousette-Dart to malarz, na którego prace natknąłem się kilka lat temu podczas moich poszukiwań artystów skupiających się na duchowości – w jej uniwersalnym znaczeniu. Od tej pory zawsze chętnie wracam do twórczości tego mało znanego w Polsce artysty.
Richard Pousette-Dart był najbardziej znany ze swoich wielkoformatowych obrazów tworzących rozległe kompozycje skumulowanych form i wzorów. To właśnie te prace uczyniły z artysty jednego z założycieli nowojorskiej szkoły malarstwa oraz nurtu zwanego abstrakcyjnym ekspresjonizmem.
Richard Pousette-Dart
Richard Pousette-Dart należał do pierwszego pokolenia abstrakcyjnych ekspresjonistów. Jego wczesne prace, charakteryzujące się grubymi, czarnymi konturami i prymitywnymi motywami, ustąpiły miejsca swobodniejszej abstrakcji w latach czterdziestych i przesyconemu światłem, puentylistycznemu malarstwu w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych.
Choć początkowo artysta kojarzony był z klasycznym niepokojem ekspresjonizmu abstrakcyjnego, jego twórczość zachowała bardziej transcendentną jakość, coraz bardziej skupiając się na wyrażaniu duchowych ideałów za pomocą malarstwa.
Największe osiągnięcia
- 1965 rok – Doktorat Honoris Causa z Bard College (Nowy Jork).
- 1966 rok – odznaczenie Nagrodą za Doskonałość Narodowej Rady Sztuki.
- 1981 rok – nagroda Distinguished Lifetime in Art przyznana przez Fundację Louisa Comforta Tiffany’ego.
- 1982 rok – Pousette-Dart wystawiał swoje prace w głównym pawilonie 40. Biennale w Wenecji.
- Pousette-Dart był jednym z najbardziej niezależnych przedstawicieli ekspresjonizmu abstrakcyjnego.
- Przywołując w swoich obrazach pierwotne formy, artysta skupiał się na duchowości.
- W swojej karierze stworzył leksykon form biomorficznych i totemicznych, który dostarcza bogatych źródeł wizualnych i symbolicznych.
Wydarzenia z życia
- Richard Pousette-Dart urodził się 8 czerwca 1916 roku w St. Paul w Minnesocie, w rodzinie wykształconych, uzdolnionych artystycznie rodziców. Jego ojciec, Nathaniel Pousette, był artystą, kolekcjonerem i pisarzem, a matka, Flora Dart, muzykiem, pianistką i poetką.
- Większość swojego dzieciństwa artysta spędził w Valhalli w stanie Nowy Jork.
- W 1935 roku Pousette-Dart opublikował w szkolnej gazetce The Beechwood Tree esej pt. Nazywano mnie marzycielem, w którym propagował ideę pacyfizmu.
- Podczas II wojny światowej artysta nie zgodził się odbyć służby wojskowej. Do urzędników państwowych wysyłał listy, protestując przeciwko wojnie. Nie był ścigany za swoje poglądy ani zachowanie.
- Artysta w 1946 roku poślubił poetkę Evelyn Gracey. Ich córka Joanna Pousette-Dart jest malarką abstrakcyjną, a syn Jon Pousette-Dart – muzykiem i założycielem zespołu The Pousette-Dart Band.
- W 1951 roku, pomimo odnoszonych sukcesów na nowojorskiej scenie artystycznej, Pousette-Dart przeniósł się z Manhattanu do Sloatsburga, a następnie do Suffern. Chciał w ten sposób odciąć się od komercyjnej presji nowojorskiego świata sztuki i skupić się na rozwijaniu kreatywności.
- W 1971 roku artysta po raz pierwszy pojechał do Europy, odwiedzając Paryż, Chartres, Rzym, Florencję i Londyn.
- Richard Pousette-Dart zmarł 25 października 1992 roku w Nowym Jorku.
Ciekawostki o twórczości
- Młody Pousette-Dart, zachęcony przez rodziców, zaczął malować w wieku ośmiu lat.
- W latach 30. ubiegłego wieku spędził rok w Bard College, po czym przeniósł się do Nowego Jorku, gdzie pracował jako asystent u rzeźbiarza Paula Manshipa.
- Pracując w ciągu dnia (zarówno w pracowni rzeźbiarskiej, jak i w komercyjnym studiu fotograficznym), Pousette-Dart musiał tworzyć nocami. Nie tylko malował, rzeźbił i rysował, ale też eksperymentował z fotografią.
- Artysta w młodości był pod wrażeniem twórczości Vincenta van Gogha, a praca w studiu fotograficznym wpłynęła na puentylistyczny styl, jaki malarz rozwinął później w swoich obrazach.
- Pousette-Dart wykorzystywał różne źródła do rozwijania tematów swoich prac: od filozofii Wschodu i psychologii Junga po totemiczne formy sztuki oceanicznej.
- Pousette-Dart miał okazję poznać Johna Grahama, rosyjskiego artystę i pisarza, którego książka pt. System and Dialectics of Art (1937), podkreślająca rolę mitu i prymitywizmu jako drogi do eksploracji nieświadomego umysłu, zainspirowała Pousette-Darta do zrozumienia duchowej i społecznej roli sztuki.
- W jego obrazach możemy znaleźć formy zwierzęce, często otoczone charakterystyczną czarną linią konturową i sugerujące poświęcenie lub starożytną duchowość.
- W 1941 roku Pousette-Dart miał swoją pierwszą indywidualną wystawę w The Artists’ Gallery w Nowym Jorku. Była to galeria udostępniająca artystom darmową przestrzeń wystawienniczą, dzięki czemu mogli dotrzeć do potencjalnych klientów.
- W latach 1941-1942 artysta namalował pierwszą pracę zaliczaną do ekspresjonizmu abstrakcyjnego: I Symfonia. Transcendentalna (patrz: prezentacja poniżej). Było to jedno z pierwszych płócien w dużej skali, rodzącego się właśnie nurtu.
- W 1951 roku artysta otrzymał stypendium Guggenheima.
- Artysta przypisywał szczególne znaczenie tematyczne „kwadraturze materii” i „krągłości ducha”, pojęciom szczególnie widocznym w jego pracach z lat 80. i 90. XX wieku.
- W 2003 roku powstała Fundacja Richarda Pousette-Darta.
- W 2019 roku dom i studio artysty, znajdujące się w Suffern w stanie Nowy Jork, zostały wpisane do oficjalnego rejestru zasobów kulturowych Stanów Zjednoczonych zasługujących na ochronę (zarządzany przez Służbę Parków Narodowych).
Richard Pousette-Dart – obrazy
Richard Pousette-Dart – moim zdaniem
Choć w swoich czasach Richard Pousette-Dart był znany i ceniony, jego spuścizna z czasem zaczęła blaknąć. O wiele szybciej niż innych abstrakcyjnych ekspresjonistów.
Częściowo tłumaczy się to niezależnością artysty – jego prace nie są ani w pełni ekspresjonistyczne, ani do końca abstrakcyjne. Można powiedzieć, że są to obrazy balansujące na granicy, co czyni je trudnymi do ostatecznego zakwalifikowania. A jak wiadomo, ludzie bardzo lubią wszystko szufladkować.
Jest też druga strona medalu. Pousette-Dart nie pasował do stereotypu cierpiącego nowojorskiego artysty. Z pewnością przyczyniało się to do wzrostu popularności innych ówczesnych malarzy. Tymczasem Pousette-Dart był wegetarianinem i spirytualistą, w dodatku unikał alkoholu. W konsekwencji jego życie nie obfitowało w skandale ani wydarzenia, które mogłyby posłużyć jako pokarm dla żądnych soczystych ploteczek mediów.
Dla mnie jednak powyższe kwestie nie mają żadnego znaczenia. Skupiam się na dziełach stworzonych przez artystę. A one są bez wątpienia niezwykłe. Stanowią świadectwo duchowych poszukiwań i pozwalają wejrzeć w głąb umysłu człowieka, który pragnie zgłębić tajemnice wszechświata. Robię dokładnie to samo, więc nie ma się co dziwić, że Richard Pousette-Dart jest mi bliski.
Richard Pousette-Dart: cytaty
- Dążę do wyrażenia duchowej natury Wszechświata. Malarstwo jest dla mnie dynamiczną równowagą i całkowitością życia; jest tajemnicze i transcendentne, a jednocześnie solidne i prawdziwe.
- Nauczanie oznacza także uczenie się. Jeśli kiedykolwiek pomyślimy, że wiemy wszystko o naszej kreatywności, jesteśmy martwi jako artyści.
- W mojej pracy zawsze było wiele różnic, przeciwieństw i sprzeczności w treści, formie i technice jednocześnie. Moja praca nigdy nie miała żadnego logicznego ciągu i może okazać się zwodnicza dla tych, którzy chcą znaleźć u mnie przewidywalność.
Richard Pousette-Dart: książki
- Robert Carleton Hobbs (red.), Richard Pousette-Dart, Indiana University Press, 1990 r.
- Marika Herskovic, New York School Abstract Expressionists Artists Choice by Artists, New York School Press, 2000 r.
- Marika Herskovic, American Abstract Expressionism of the 1950s An Illustrated Survey, New York School Press, 2003 r.
- Robert Mattison, Martica Sawin, John Yau Pepe Karmel, Richard Pousette-Dart: The New York School and Beyond, Skira – Berenice, 2006 r.
- Robert Storr, Richard Pousette-Dart East River Studio, Luhring Augustine, 2011 r.
- Innis Howe Shoemaker, Nancy Ash, Eliza Spaulding, Full Circle: Works on Paper by Richard Pousette-Dart, Yale University Press, 2014 r.
