Strona Główna › Podstawy sztuki › Art deco – kilka słów o stylu, który mnie oczarował

Art deco – styl w sztuce | Fot. Pixabay

Art deco – kilka słów o stylu, który mnie oczarował

Spis treści

Art deco było najmodniejszym międzynarodowym ruchem w sztuce współczesnej od 1925 do 1940 roku. Podobnie jak wcześniejszy ruch Arts and Crafts, a także secesja, art deco obejmowało wszystkie rodzaje sztuki, w tym rzemiosło, a także sztuki piękne.

Styl art deco, który przede wszystkim odzwierciedlał nowoczesną technologię, charakteryzował się gładkimi liniami, geometrycznymi kształtami, opływowymi formami i jasnymi, czasem jaskrawymi kolorami.

Początkowo był to styl związany z luksusem (reakcja na oszczędności narzucone przez I wojnę światową), wykorzystujący kosztowne materiały, takie jak srebro, kryształ, kość słoniowa, jadeit i lakier. Po kryzysie zastosowano również tańsze i masowo produkowane materiały, takie jak chrom, tworzywa sztuczne i inne produkty przemysłowe odpowiadające rosnącemu gustowi klasy średniej.

Czym jest Art deco?

Art deco wywodzi się z Międzynarodowej Wystawy Sztuki Dekoracyjnej i Wzornictwa, która odbyła się w Paryżu w 1925 roku. Pokaz został zorganizowany przez stowarzyszenie francuskich artystów znanych jako La Societe des Artistes Decorateurs (Stowarzyszenie Artystów Dekoratorów), założone przez: Hectora Guimarda, Eugene'a Grasseta, Raoula Lachenala, Paula Follota, Maurice'a Dufrene i Emile Decour, z których część była wcześniej zaangażowana w secesję.

Styl art deco przejawia się w szerokim spektrum sztuk wizualnych: od architektury, przez malarstwo i rzeźbę, na grafice i wystroju wnętrz skończywszy. Od samego początku na art deco miały wpływ takie nurty jak kubizm i secesja, De Stijl, fowizm, futuryzm, ale też meble z epoki Ludwika XVI oraz egzotyczne style artystyczne z Chin, Japonii, Indii, Persji i starożytnego Egiptu, a także sztuka Majów.

Art deco miał wpływ na projektowanie budynków, mebli, biżuterii, ubrań, samochodów, pociągów, statków oraz przedmiotów codziennego użytku, takich jak radia czy sztućce. Łączył nowoczesny styl z doskonałym kunsztem i wysokiej klasy materiałami, z których wykonywano produkty. W czasach swojej świetności art deco reprezentowało luksus, bogactwo, euforię oraz wiarę w postęp społeczny i technologiczny.

Styl art deco jest jednym z pierwszych prawdziwie międzynarodowych nurtów artystycznych, ale jego dominacja zakończyła się dość szybko, bo z początkiem II wojny światowej i powstaniem ściśle funkcjonalnych i mało zdobionych stylów architektury.

Termin art deco nie był szeroko stosowany, dopóki nie został spopularyzowany przez historyka sztuki i krytyka Bevisa Hilliera w książce pt. Art Deco z lat 20. i 30. z 1968 roku.

Art deco: cechy

1. Art deco jest nowoczesnym stylem sztuki, który stara się nasycać przedmioty codziennego użytku akcentami artystycznymi. Ruch ten różni się od tradycyjnych sztuk pięknych (np. malarstwo), w których dzieła nie mają żadnego praktycznego zastosowania.
2. Pogoń za pięknem we wszystkich aspektach życia prowadziła bezpośrednio do wykorzystywania technologii masowej produkcji, a nie tylko ręcznych metod wytwarzania.
3. Prace odznaczały się monumentalną, symetryczną kompozycją (często uproszczoną) o wyraźnych konturach.
4. Art deco nie było pojedynczym stylem, ale kolekcją różnych, a czasem sprzecznych ze sobą stylów.
5. Przedmioty w stylu art deco często charakteryzują się prostymi kształtami, zwykle o uproszczonym wyglądzie. Zdobione są ornamentami geometrycznymi lub stylizowanymi na formy reprezentacyjne, takie jak kwiaty, zwierzęta i promienie słoneczne.
6. Artyści tworzący w stylu art deco wrócili to tradycyjnych tematów – takich jak portrety, sceny rodzajowe (tematy z życia codziennego, np. sport), martwa natura, pejzaż.

Art deco: artyści

Tamara Łempicka (1898-1980) – polska malarka, która spędziła większość życia we Francji i Stanach Zjednoczonych. Najbardziej znana jest z dopracowanych portretów w stylu art deco oraz z wysoce stylizowanych aktów. Jest to chyba najsłynniejsza przedstawicielka malarstwa w stylu art deco, choć jej twórczość wymyka się jednoznacznej klasyfikacji.

Antoine Bourdelle (1861-1929) – wpływowy i płodny francuski rzeźbiarz i nauczyciel. Był uczniem Auguste'a Rodina, nauczycielem Giacomettiego i Henriego Matissa oraz ważną postacią w ruchu art deco.

Jean Dupas (1882-1964) – francuski malarz, projektant, plakacista i dekorator wnętrz, którego twórczość uważana jest za najlepszy przykład sztuk wizualnych w stylu secesyjnym i art deco. Dupas uwielbiał duże projekty. Jak sam mówił: "Im większa jest moja praca, tym bardziej jestem szczęśliwy".

Charles Sheeler (1883-1965) – amerykański malarz i fotograf. Uznawany jest za jednego z założycieli amerykańskiego modernizmu, rozwijającego quasi-fotograficzny styl malarski znany jako precyzjonizm.

Emile-Jacques Ruhlmann (1879-1933) – francuski projektant mebli i dekorator wnętrz, który był jedną z najważniejszych postaci ruchu art deco. Jego meble charakteryzowały się eleganckimi wzorami, drogimi i egzotycznymi materiałami oraz wyjątkowym kunsztem. Stały się symbolem luksusu i nowoczesności.

Cassandre, właśc. Adolphe Jean-Marie Mouron (1901-1968) – francuski malarz, twórca plakatów reklamowych i projektant krojów pisma. Jeden z najbardziej wpływowych artystów, znany z charakterystycznych, eleganckich i minimalistycznych plakatów reklamowych promujących meble, podróże i alkohol. Uważany jest za jednego z pionierów nowoczesnego projektowania graficznego.

George Barbier (1882–1932) – jeden z wielkich francuskich ilustratorów początku XX wieku. Miał 29 lat, kiedy zorganizował swoją pierwszą wystawę (1911), po czym dość szybko zdobywał kolejne zlecenia – m. in. projektowania kostiumów teatralnych i baletowych czy ilustracji do książek.

F. Winold Reiss (1886-1953) – urodzony w Niemczech amerykański artysta i grafik. Dorastał otoczony sztuką, ponieważ jego ojciec był znanym artystą, a jego brat rzeźbiarzem. Uważał, że artysta musi podróżować, aby znaleźć najciekawsze tematy do swoich prac.

Bernard Boutet de Monvel (1884-1949) – francuski malarz, rzeźbiarz, rytownik, ilustrator mody i dekorator wnętrz. W Europie i Stanach Zjednoczonych, dokąd często podróżował, stał się znany jako portrecista dla klientów z wyższych sfer.

Matthew Meere (1890-1961) – angielski artysta najbardziej znany ze swoich obrazów w stylu art deco, w szczególności pracy pt. Australian Beach Pattern (1938-1940).

René Lalique (1860-1945) – francuski projektant najbardziej znany z wykonywanej przez siebie biżuterii oraz dzieł tworzonych ze szkła. W latach dwudziestych zasłynął z prac w stylu art deco.

Art deco: bibliografia

1. Bevis Hillier: Art Deco of the 20s and 30s, Londyn, 1968 r.
2. Edward Lucie-Smith: La peinture art deco, Oxford, 1990 r.
3. Pierre Cabanne: Encyklopedia Art Deco, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005 r.
4. Charlotte Benton, Tim Benton, Ghislaine Wood: Art déco 1910-1939, Zysk i S-ka, 2010 r.
5. Rosalind Ormiston Michael Robinson: Art deco. Złoty wiek sztuk graficznych, Arkady, 2011 r.
6. Alastair Duncan: Art Déco. Całość. Szczegółowy przewodnik po sztuce dekoracyjnej lat dwudziestych i trzydziestych XX wieku, Universitas, 2012 r.
7. Andrzej Kazimierz Olszewski: Art déco i lata trzydzieste w Ameryce a sztuka europejska, DiG, 2013 r.
8. Irma Kozina: Art deco,  SBM Renata Gmitrzak, 2013 r.
9. Joanna Hübner-Wojciechowska: ART DECO. Przewodnik dla kolekcjonerów, Arkady, 2013 r.
10. Franziska Bolz: Art Déco, Koenemann, 2017 r.
11. Wikipedia (po angielsku): Art Deco.

Więcej ciekawych informacji znajdziesz na stronie głównej bloga o sztuce.